Tầm Quan Trọng Của Một Giọng Nói Hay 

Nguồn bài viết

Trung Hà - Youtube Đàn ông học

https://www.youtube.com/watch?v=mEjL4AbuJO0

Các tag

tâm lý học; phát triển bản thân; kỹ năng mềm; tình yêu; giao tiếp; giọng nói; ngôn ngữ cơ thể; tự tin; thuyết trình; tông giọng; tốc độ nói; nhấn nhá; truyền cảm; uy tín; ấn tượng đầu tiên; MC.

Tóm tắt các bài học quan trọng

• Cách bạn nói quan trọng hơn nội dung bạn nói: Giọng nói và ngôn ngữ cơ thể là những yếu tố vô thức ảnh hưởng mạnh mẽ đến ấn tượng của người khác về bạn, đôi khi còn hơn cả những gì bạn thực sự nói.

• Tông giọng trầm ấm tạo ra sự tin cậy và bản lĩnh: Một giọng nói có tông cao thường bị đánh giá là kém nghiêm túc. Hãy học kỹ thuật "nói bằng bụng" (đẩy hơi từ cơ hoành) để có một giọng nói trầm, ấm, vang và đỡ hại cho cổ họng.

• Tốc độ nói vừa phải thể hiện sự điềm đạm và tự tin: Nói quá nhanh tạo cảm giác hấp tấp, không đáng tin. Nói quá chậm gây buồn ngủ và sốt ruột. Một tốc độ vừa phải, không có những khoảng ngập ngừng "à, ờ" sẽ giúp bạn trông chuyên nghiệp hơn.

• Nhấn nhá đúng chỗ quyết định thông điệp ngầm của câu nói: Cùng một câu chữ nhưng cách nhấn nhá khác nhau có thể truyền tải những ý nghĩa hoàn toàn khác nhau, từ chân thành đến mỉa mai, dạy đời.

• Nói tròn vành rõ chữ giúp bạn nổi bật và trông chuyên nghiệp hơn: Hầu hết mọi người đều có thói quen "nói lười". Việc bạn nói một cách rõ ràng, mạch lạc sẽ ngay lập tức tạo ra ấn tượng về một người điềm đạm, lịch thiệp và đáng tin cậy.

Tóm tắt các câu hỏi mở để suy nghĩ, phát triển thêm

• Bạn tự đánh giá tông giọng của mình là cao hay trầm? Bạn có bao giờ để ý đến việc mình đang nói bằng cổ họng hay bằng hơi từ bụng không?

• Khi hồi hộp hoặc thuyết trình, tốc độ nói của bạn có xu hướng nhanh hơn hay chậm lại? Bạn có thường dùng những từ đệm như "à", "ờ" không?

• Hãy thử nói câu "Hôm nay chị mặc cái váy đẹp thế nhỉ" với những cách nhấn nhá khác nhau. Bạn có nhận ra sự khác biệt lớn về ý nghĩa và cảm xúc mà nó mang lại không?

• Bạn có nghĩ rằng việc luyện tập để có một giọng nói hay là một sự đầu tư xứng đáng cho sự nghiệp và các mối quan hệ của mình không? Tại sao?

• Hãy nghĩ về một người (diễn giả, MC, người quen...) có giọng nói mà bạn thấy rất thu hút. Điều gì ở giọng nói của họ khiến bạn có ấn tượng tốt?

 Nội dung gốc của bài viết

Lời Mở Đầu: Giọng Nói - Yếu Tố Bị Bỏ Quên Trong Giao Tiếp

Trong hầu hết những cuốn sách dạy về kỹ năng giao tiếp ngoài kia thì các bạn đều có thể thấy một thông điệp chung rằng nội dung bạn nói thế nào cũng không quan trọng bằng quan trọng là cách bạn nói. Và cách bạn nói sẽ bao gồm cả những thứ thấy được, tức là ngôn ngữ cơ thể, và thứ không nhìn thấy được, chính là giọng nói.

Nếu bạn nào từng theo dõi Đàn Ông Học ở tất cả các số thì hẳn các bạn sẽ nhớ là mình từng nói rằng mình có thói quen nghe giọng nói của một người để đọc vị người đó và nó thường đúng tới tầm 80%. Mình cũng từng có một Vlog nói rằng cách bạn nhấn nhá, tốc độ nói cũng như âm sắc giọng nói của bạn có thể ảnh hưởng tới ấn tượng của người khác về bạn, nhất là trong lần đầu gặp mặt.

Do đó, việc để ý tới giọng nói của bản thân và tập luyện, rèn giũa nó là việc rất quan trọng nhưng nó lại được rất ít người để ý tới. Họ thường nghĩ rằng chỉ những ai làm những công việc mà phải nói một cách chuyên nghiệp như MC hay biên tập viên thì mới phải quan tâm tới vấn đề đó. Đành rằng có một giọng nói hay không phải là yếu tố "cần" trong giao tiếp hàng ngày, nhưng rõ ràng nếu có nó thì sẽ là một ưu điểm. Và nếu bất chợt bạn cần phải trình bày một quan điểm hay thuyết trình một dự án hay đơn giản là thuyết phục một ai đó mà bạn có một giọng nói hay, truyền cảm và uy tín thì thông điệp bạn muốn gửi đi sẽ được truyền tải một cách hiệu quả hơn.

Sức Mạnh Vô Hình Của Giọng Nói

Trước hết thì hãy nói về cách một giọng nói hay hoặc không hay ảnh hưởng tới ấn tượng của bạn về một người thế nào. Để dễ tưởng tượng thì các bạn cứ nghĩ tới giọng của chị Nguyệt, chắc là ai cũng biết rồi. Giọng của nhân vật Nguyệt trong phim "Phía Trước Là Bầu Trời" là một giọng mảnh, tông cao và mặc dù do cách diễn xuất thời đó mà chị vẫn nói với một tốc độ nói vừa phải nhưng khán giả ai cũng có thể nghe được sự thảo mai, chảy nhớt của chị. Nếu các bạn tìm trên YouTube với từ khóa "gặp Nguyệt thảo mai sau 17 năm", bạn sẽ thấy là cũng vẫn là người đó nhưng khi nói chuyện bình thường, diễn viên này lại có một giọng nói hoàn toàn khác. Chưa bàn về độ lão hóa của các bộ phận trong cổ họng góp phần khiến cho giọng của chị có sự biến đổi, nhưng có thể thấy rõ ràng giọng nói bình thường của chị tạo nên một ấn tượng hoàn toàn khác, khác hẳn so với giọng nói của chị Nguyệt trong phim.

Hay như ca sĩ Thùy Chi, sở hữu một giọng hát mang ấn tượng trong trẻo, cũng thanh mảnh nhưng không hề chua ngoa hay lươn lẹo như giọng chị Nguyệt, và ngược lại cho người nghe một cảm giác sạch sẽ, ngây thơ, không vấy bẩn, kiểu như thiên thần vậy đó. Nhưng nếu bạn nghe những buổi phỏng vấn của Thùy Chi trên YouTube, bạn sẽ thấy Thùy Chi khi nói lại có một giọng nói trầm ấm, từ tốn và điềm đạm. Tuy nhiên, giọng của Thùy Chi không phải trầm như đàn ông nhưng vẫn đem lại một cảm giác tuy là hiền nhưng không phải dễ bị bắt nạt.

Yếu Tố 1: Tông Giọng - Nền Tảng Của Sự Tin Cậy

Vậy nên điều đầu tiên mà các bạn cần để ý về giọng nói của mình đó là tông giọng. Có một tông giọng trầm ấm sẽ giúp tạo ấn tượng bạn là người đáng tin cậy, vững chắc và bản lĩnh. Một tông giọng cao, dù là nam hay nữ, cũng đều khiến cho tính nghiêm túc của câu nói bị giảm xuống. Nếu các bạn để ý thì trong các bộ phim, ngay cả với những nhân vật nhí nhố cả phim, cứ hay trêu đùa, nhưng tới khi họ nghiêm túc, họ cũng sẽ nói trầm hẳn xuống so với lúc bình thường.

Vấn đề là không phải lúc nào cũng phải gằn giọng xuống mới nói được trầm. Cái chúng ta cần học đó là việc nén hơi xuống bụng và đẩy hơi ra trong khi nói. Làm như vậy thì không những giọng của chúng ta sẽ trở nên trầm ấm hơn, cổ họng không bị gượng ép và đồng thời tạo ra độ vang cho giọng nói. Điều này giúp cho người nghe không phải căng tai ra để nghe chúng ta, khiến vô thức làm cho họ cảm thấy mệt mỏi khi nghe chúng ta nói chuyện. Nếu bạn nói mà người ta nghe mãi không ra, có khi họ còn nghĩ là chúng ta đang cố giấu giếm một điều gì đó hoặc người này nhát quá, có mỗi việc nói mà cũng không dám nói rõ ràng.

Với những người hay phải nói nhiều như các giáo viên, giảng viên thì kỹ thuật này lại càng quan trọng bởi nó làm giảm sức ép lên thanh quản, từ đó hạn chế những bệnh về cổ họng. Kỹ thuật nói bằng bụng này y hệt như kỹ thuật các ca sĩ sử dụng trong khi hát. Nếu bạn không tự tập được kỹ thuật này thì các bạn có thể tới các lớp học về giao tiếp hoặc đào tạo MC để học nó và áp dụng nó vào đời sống hàng ngày, ngay cả khi các bạn không hề có ý định làm MC hay biên tập viên. Các lớp học như vậy thực sự rất có ích. Bên cạnh việc học kỹ thuật đẩy hơi từ bụng, các giáo viên sẽ chỉ ra cho bạn cả những lỗi giao tiếp cơ bản mà từ trước tới giờ bạn không hề nhận ra. Vì vậy, nếu có điều kiện thì hãy thử đi học nhé.

Yếu Tố 2: Tốc Độ Nói Chuyện - Thể Hiện Sự Điềm Đạm

Yếu tố tiếp theo về giọng nói mà các bạn cần để ý đó là tốc độ nói chuyện. Tốc độ nói nhanh thường đem lại một ấn tượng không đàng hoàng, hoặc người ta sẽ đánh giá bạn là người hấp tấp, mồm nhanh hơn não. Tốc độ nói quá chậm lại dễ đem lại cảm giác buồn ngủ, khiến người khác nghĩ rằng là bạn không thực sự có hứng thú với những gì bạn đang nói, đồng thời dễ khiến cho người nghe bực mình hay là sốt ruột vì có mỗi một ý mà nói mãi không xong.

Tốc độ nói cần phải vừa phải, đủ cho người nghe tiếp thu nhưng cũng và cũng đủ cho chúng ta sắp xếp những ý nghĩ trong đầu và nói ra mà không có những khoảng ậm ừ, à, ờ ở giữa những câu nói. Nếu chúng ta nói mà cứ bị à, ờ nhiều thì người nghe vừa mệt lại vừa nghi ngờ về độ xác thực của câu nói vì cho rằng bạn đang vừa nói vừa bịa ra trong đầu. Vậy nên các diễn giả ở các TED Talk đều cố gắng không nói quá nhanh hay quá chậm và rất ít khi các bạn nghe thấy họ ậm ừ trong khi nói.

Về tốc độ nói thì mình vẫn còn bị hạn chế. Sau một thời gian dài ở Úc sinh sống và làm việc bằng tiếng Anh và ít khi phải nói bằng tiếng Việt, mình có một tật là suy nghĩ bằng tiếng Anh nhanh hơn tiếng Việt. Ngay kể cả bây giờ khi mà đã về Việt Nam làm việc được 4 tháng rồi, mình vẫn suy nghĩ bằng tiếng Anh như một thói quen và chỉ nghĩ bằng tiếng Việt khi không biết nói tiếng Anh như thế nào. Vậy nên là khi mà nói bằng tiếng Việt trong thời gian mình đang ở Việt Nam đây, mình hay phải nói chậm lại vì cứ phải nghĩ từ bằng tiếng Việt do không muốn chêm từ tiếng Anh vào trong khi nói. Và đôi khi trong khi nói thì mình vẫn còn ấp úng trước và trong khi nói. Mình vẫn đang cố gắng sửa những lỗi này hàng ngày.

Yếu Tố 3: Cách Nhấn Nhá - Quyết Định Thông Điệp Ngầm

Yếu tố tiếp theo mà các bạn nên để ý đó là cách nhấn nhá. Cùng một câu "Tôi không nói thế".

• "Tôi không nói thế" - ý muốn nói là người khác nói vậy chứ không phải là tôi nói vậy.

• "Tôi không nói vậy" - ý muốn nói là tôi nói cái khác.

• "Tôi không nói thế" - ý là tôi có thể đã viết ra như vậy.

Các bạn có thể thấy qua ví dụ đó, cách chúng ta nhấn nhá khác nhau trên cùng một câu chữ có thể đem lại những thông điệp, những ẩn ý khác nhau. Nếu trong lời nói mà chúng ta không cẩn thận nhấn vào sai chữ, chúng ta rất dễ gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Mình hay có một tật này mà mình vẫn đang sửa và cũng có một số bạn đã từng góp ý, đó là khi mình làm podcast mình hay nhấn vào từ cuối câu. Điều này dễ đem lại cảm giác giáo điều, dạy đời và điều này không tốt. Mình vẫn đang cố gắng sửa điều này nên mong các bạn kiên nhẫn nhé.

Mặt khác, nếu bạn nhấn và lên giọng ở cuối câu, lời nói của bạn sẽ nghe giống như đang nói mỉa ai đó. "Ủa, hôm nay chị mặc cái váy đẹp thế nhỉ?". Các bạn có nghe thấy cái giọng mỉa mai trong câu nói đó không? Thực sự cần phải để ý cách nhấn nhá tùy vào ý đồ hay thông điệp mà mình muốn truyền tải tới để làm lời nói thêm phần thuyết phục nhé. Nếu bạn để ý thì Vlog gần đây nhất, Vlog 104, mình đã cố gắng vận dụng những bài học nhấn nhá mà mình học được trong khóa giao tiếp. Một số câu thì thành công, một số câu nghe vẫn còn chưa được tự nhiên cho lắm. Để xem sau một thời gian rèn luyện thì mình sẽ thay đổi tới đâu nhé.

Yếu Tố 4: Nói Tròn Vành Rõ Chữ - Tạo Dựng Sự Chuyên Nghiệp

Bên cạnh việc biết nhấn nhá thì chúng ta cũng phải để ý tới việc mình có đang nói tròn vành rõ chữ hay không. Điều này thực ra thì không cần thiết lắm trong sinh hoạt hàng ngày. Bên cạnh yếu tố giọng địa phương thì trong khi nói chuyện với người khác, kể cả chúng ta có nói nuốt chữ đi, kiểu "Ê, điêu đấy?" thay vì "Ê, đi đâu đấy?" hay "Con bố con mẹ ăn cơm" thay vì "Con mời bố, con mời mẹ ăn cơm", thì người kia vẫn hoàn toàn hiểu mình muốn nói gì.

Nhưng cũng chính bởi vì hầu hết mọi người ngoài kia đều nói theo kiểu lười đó nên nếu bạn có thể nói tròn vành rõ chữ, bạn sẽ trở nên rất nổi bật và gây ấn tượng tốt. Tại sao lại tốt? Bởi vì nói tròn vành rõ chữ mang lại cảm giác đường hoàng, lịch thiệp. Việc nói lười thường tạo ra một không khí suồng sã và nếu bạn dùng nó trong môi trường làm việc, nó sẽ nghe không được chuyên nghiệp cho lắm. Đó là chưa kể để nói tròn vành rõ chữ, bạn buộc phải mở khẩu hình theo chiều dọc nhiều hơn, từ đó bạn buộc phải nói chậm lại. Kết hợp với một tông giọng trầm ấm, bạn sẽ tạo được ấn tượng là một người trưởng thành, đĩnh đạc, đứng đắn.

Tất cả những yếu tố trên trong giọng nói kết hợp với một ngôn ngữ cơ thể phù hợp với hoàn cảnh và tương ứng với những gì bạn đang nói chắc chắn sẽ để lại một ấn tượng sâu đậm với người nghe.

Giọng Nói Tác Động Lên Tiềm Thức

Một số bạn có thể sẽ phản biện rằng "Cứ nói chuyện như bình thường thôi, trước giờ có ai để ý gì đâu". Và quả thực đúng là trong số những người bạn từng nói chuyện từ trước tới giờ, có thể chưa ai từng cố tình ngồi phân tích giọng nói của bạn hay thậm chí là phân tích giọng nói của chính họ. Và với những người mới mà bạn sẽ gặp mặt sau này, hầu như cũng rất ít người cố tình để ý tới giọng nói của bạn mà đa phần mọi người khi gặp người mới sẽ chỉ để ý gương mặt, trang phục và hành động mà thôi.

Nhưng đó là không cố tình để ý chứ không phải là không bị ảnh hưởng bởi giọng nói. Sức ảnh hưởng của giọng nói lên ấn tượng về một người là vấn đề về cảm giác, là vô thức. Và chỉ những ai chủ động học về nó thì mới phân tích ra được những điều mà mình chia sẻ với các bạn ở trên. Vì vậy, ngay cả khi mọi người xung quanh đã quen với giọng nói chưa được mài giũa của bạn thì hãy cứ cố gắng tập luyện để có một giọng nói hay, truyền cảm để khi cần thì luôn có sẵn mà sẽ dùng nhé.

Lời Khuyên và Gợi Ý Luyện Tập

Để thêm phần thuyết phục về tầm quan trọng của một giọng nói hay, mình gợi ý các bạn nên xem hai video TED Talk về chủ đề này. Cả hai đều có phụ đề tiếng Việt ở trên YouTube.

Một là "How to speak so that people want to listen" của Julian Treasure.

Và hai là "How to sound smart in your TEDx Talk" của Will Stephen.

Nếu bạn lên YouTube và search với từ khóa "TED Talk voice" thì hai video này là hai video đầu tiên trong kết quả tìm kiếm. Khi xem thì hãy để ý tới sự thay đổi trong giọng nói của hai người họ, cách nhấn nhá, cách mà sự khác biệt về âm sắc của Julian là trầm ấm trong khi của Will là cao và hơi mảnh, gần như ngay lập tức gợi ý cho bạn về không khí của buổi thuyết trình của họ là nghiêm túc hay vui đùa. Và đừng quên để ý cả ngôn ngữ cơ thể của họ nữa nhé.

Nếu bạn nào ở Hà Nội mà có hứng thú học về giọng nói sau Vlog này thì có thể tham khảo học viện A.L.I.C.E, nơi mà mình đang theo học. A.L.I.C.E là viết tắt của thanh lịch. Và ở đây bên cạnh giọng nói thì các thầy cô giáo đều là những MC và biên tập viên chuyên nghiệp của đài VTV, cũng sẽ chỉnh sửa cho bạn một số thói quen xấu mà bạn có thể không nhận ra là mình đang làm trong khi giao tiếp nữa. Mình không nhận một đồng PR nào từ A.L.I.C.E và họ cũng không biết là mình làm vlog này. Chỉ là mình theo học và thấy vỡ ra nhiều điều, nghĩ rằng là sẽ có ích cho cả các bạn nữa thôi.

Vlog này xin tạm dừng ở đây. Hẹn gặp lại các bạn vào Vlog sau nhé. Còn bây giờ, tạm biệt.