Những Khó Khăn Khi Học Tiếng Anh (Phần 1): Ngữ pháp và Phát âm

Nguồn bài viết

Trung Hà - Youtube Đàn Ông Học

https://www.youtube.com/watch?v=VFm6vQAY68w

Các tag

phát triển bản thân; kỹ năng mềm; tâm lý học; học tiếng Anh; ngoại ngữ; ngữ pháp; phát âm; tự học; phương pháp học tập; giao tiếp; accent; động lực học tập; tiếng Anh cơ bản; Grammar in Use.

Tóm tắt các bài học quan trọng

• Tập trung vào ngữ pháp cơ bản: Để giao tiếp hiệu quả, bạn không cần biết tất cả ngữ pháp tiếng Anh. Chỉ cần nắm vững các cấu trúc cốt lõi: 3 thì đơn, 3 thì tiếp diễn, 3 thì hoàn thành, câu bị động, mệnh đề quan hệ và câu điều kiện loại 1 & 2.

• Chấp nhận và học thuộc thay vì cố "Việt hóa": Đừng cố gắng dịch các khái niệm ngữ pháp tiếng Anh (như "thì", "mạo từ") sang logic tiếng Việt, vì điều này sẽ gây bối rối. Hãy chấp nhận chúng như những quy tắc và tập trung vào việc ghi nhớ cách sử dụng.

• Công thức các thì có tính quy luật: Đừng xem 12 thì là 12 công thức riêng lẻ. Hãy nhận ra các mẫu chung, ví dụ: tất cả các thì tiếp diễn đều có be + V-ing, tất cả các thì hoàn thành đều có have + V3/Ved. Điều này giúp việc ghi nhớ dễ dàng hơn nhiều.

• Phát âm đúng quan trọng hơn chất giọng (accent): Việc nói đúng một từ để người khác hiểu là điều cần thiết. Còn việc bạn nói với accent Anh, Mỹ, hay Việt Nam không quan trọng. Accent là một phần nhận dạng cá nhân và không cần phải thay đổi.

• Học phát âm chuẩn để tạo động lực: Khi bạn tự tin vào khả năng phát âm của mình, bạn sẽ không còn ngại ngùng khi nói, có thể hát theo bài hát, nhại lại lời thoại phim một cách tự nhiên. Đây là một cách hiệu quả để tự tạo hứng thú và biến việc học thành niềm vui.

Tóm tắt các câu hỏi mở để suy nghĩ, phát triển thêm

• Bạn có thường cố gắng "dịch" các quy tắc ngữ pháp tiếng Anh sang logic của tiếng Việt không? Điều này đã gây ra những khó khăn nào cho bạn?

• Trong số các cấu trúc ngữ pháp cơ bản được liệt kê, bạn cảm thấy yếu nhất ở phần nào và tại sao bạn nghĩ mình gặp khó khăn với nó?

• Bạn có từng cảm thấy áp lực phải nói tiếng Anh với một "accent" chuẩn (Anh-Anh, Anh-Mỹ) không? Quan điểm của video có thay đổi suy nghĩ của bạn về vấn đề này không?

• Bạn có nghĩ rằng việc dành thời gian luyện phát âm chuẩn có thể giúp bạn tìm lại hứng thú học tiếng Anh như video đã đề cập không?

• Làm thế nào bạn có thể áp dụng phương pháp "chấp nhận và sử dụng" thay vì "cố gắng hiểu sâu" vào việc học ngữ pháp của mình ngay từ hôm nay?

Nội dung gốc của bài viết

Ở bài viết trước mình đã chia sẻ rằng để sử dụng trong thực tế thì về mặt ngữ pháp các bạn chỉ cần nắm thật vững ngữ pháp cơ bản. Vậy các ngữ pháp cơ bản đó là gì? Đó là chủ đề chính cho Vlog của ngày hôm nay. Ngoài ra thì nửa sau của Vlog thì mình sẽ nói về một cách để các bạn có thể tự tạo hứng thú cho việc học tiếng Anh của mình để các bạn không bị phụ thuộc vào việc phải có người học cùng nữa nhé. Nào chúng ta cũng bắt đầu thôi!

Những Ngữ Pháp Cơ Bản Cần Nắm Vững

Từ kinh nghiệm hơn chục năm đọc sách báo, nghe nhạc, xem phim và tầm 7 năm giao tiếp với người bản xứ ở Úc, mình thấy về mặt ngữ pháp nói riêng, chúng ta chỉ cần những cấu trúc ngữ pháp sau:

• 3 thì đơn (bao gồm hiện tại đơn, quá khứ đơn, tương lai đơn)

• 3 thì tiếp diễn (bao gồm hiện tại tiếp diễn, quá khứ tiếp diễn và tương lai tiếp diễn)

• 3 thì hoàn thành (hiện tại hoàn thành, hiện tại hoàn thành tiếp diễn và quá khứ hoàn thành, trong đó quá khứ hoàn thành là miễn cưỡng cho vào thì thực ra ít sử dụng, còn tương lai hoàn thành và tương lai hoàn thành tiếp diễn hầu như không dùng tới)

• Động từ khuyết thiếu (can, could, should, may, might, must, will, would)

• Câu bị động

• Mệnh đề quan hệ xác định và không xác định

• Câu điều kiện loại 1 và 2.

Trên đây là những cấu trúc ngữ pháp lớn mà thường các bạn sẽ được học ở trong sách giáo khoa ở các bậc phổ thông. Có những cấu trúc ngữ pháp lặt vặt khác thì có thể kể tới như câu hỏi đuôi. Câu hỏi đuôi thực chất đây là ngữ pháp khá thông dụng của người bản xứ nhưng lại ít được sử dụng bởi người Việt mình khi dùng tiếng Anh. Như vậy nếu bạn biết và sử dụng đúng cách ngữ pháp này, nó sẽ nghe rất là khác biệt đấy.

Về sách để học ngữ pháp căn bản thì mình có thể giới thiệu cuốn "Grammar in Use" của Raymond Murphy. Bạn có thể mua cuốn này ở tiệm sách hoặc trên mạng. Mình thấy họ bán chạy phiên bản của nó, mình thì khuyến khích dùng sách giấy để bạn có thể viết luôn vào sách khi làm bài, như vậy sẽ nhớ lâu hơn. Cuốn này thì bao gồm toàn bộ mảng ngữ pháp lớn và khá nhiều những cấu trúc ngữ pháp lặt vặt khác người bản xứ hay dùng trong thực tế. Đúng với cái tên của nó là "in use". Nếu bạn chỉ cần tiếng Anh để sử dụng cho tốt thì chỉ cần ngữ pháp trong cuốn này là đủ.

Giải thích trong sách "Grammar in Use" này thì khá là dễ hiểu, tuy nhiên thì nó có hai nhược điểm, nhất là cho những bạn ở trình độ sơ đẳng hay bắt đầu từ đầu.

Nhất là lượng bài tập của nó khá ít. Mỗi khi giới thiệu một ngữ pháp mới thì sách chỉ có khoảng hai đến ba bài tập luyện tập. Cái này thì có thể dễ dàng khắc phục bằng cách Google trên mạng thêm bài tập để làm.

Nhược điểm thứ hai mới là khó nhằn, nó được viết hoàn toàn bằng tiếng Anh. Và mình nhớ là bản cũ những năm 2007-2008 mình dùng thì nó không có đáp án. Ở những bản tái xuất bản sau có hay không thì mình không chắc.

Những Khó Khăn Thường Gặp Khi Học Ngữ Pháp

Mình sẽ không đi sâu vào tất cả ngữ pháp mà mình đã nhắc tới ở trên mà chỉ muốn nhắc tới một số khó khăn nhiều bạn hay mắc phải khi học ngữ pháp.

Khó khăn 1: Cố gắng "Việt hóa" tiếng Anh

Khó khăn đầu tiên mà mình thấy hay làm nản chí các bạn học tiếng Anh nhất, đó là những bạn mới bắt đầu hoặc mới tiếp xúc với tiếng Anh không lâu thường có thói quen cố đưa những gì trong tiếng Anh về tiếng Việt để dễ hiểu hơn, có cảm giác gần gũi hơn. Vì vậy khi các bạn cố đưa những thứ như hiện tại tiếp diễn, tương lai hoàn thành, quá khứ đơn, câu hỏi đuôi về tiếng Việt thì các bạn sẽ dễ cảm thấy bị bối rối bởi ngay cả khi biết tên tiếng Việt của những ngữ pháp đó thì các bạn vẫn không hiểu nó là gì. Điều này dễ gây ức chế bởi đã dịch ra tiếng Việt rồi mà còn không hiểu thì học làm cái gì nữa.

Điều này xảy ra là bởi suốt từng ấy năm làm người Việt, chúng ta không bao giờ bàn luận tới ngữ pháp tiếng Việt, chúng ta chỉ đơn giản là sử dụng nó. Tự dưng bây giờ phải ngồi phân tích ngữ pháp như một nhà ngôn ngữ học thì bảo phân tích tiếng Việt có khi còn khó chứ đừng nói tới tiếng Anh.

Mình đương nhiên thì không phải là một nhà ngôn ngữ học, vì vậy thì cách mình đối phó với việc có quá nhiều khái niệm về ngôn ngữ phải học đó là thay vì cố hiểu cặn kẽ theo kiểu thì là gì, cái tên đại từ nhân xưng nghĩa là gì, từ này thuộc loại từ gì... vân vân và vân vân, thì mình chỉ đơn giản là đặt mình vào trạng thái người ta bảo sao thì mình nhắc lại như vậy. Bạn nhớ Vlog trước mình đã nói bản chất của việc học ngôn ngữ là học thuộc không? Vì vậy các bạn không cần cố hiểu tại sao nó lại có tên như vậy, có thứ tự như vậy, mà chỉ cần biết nó là như vậy.

Tóm lại là bạn không nhất thiết phải thực sự thuộc hết tên của những phân loại hầm hố của từng từ một trong một câu, bạn chỉ cần nhớ những từ nào thuộc cùng một nhóm và thứ tự các từ để ghép lại vào một câu ra sao.

Khó khăn 2: Cảm thấy choáng ngợp với 12 thì

Nhân tiện nói về thứ tự các từ để ghép một câu ra sao thì đó cũng là một trong những trở ngại không nhỏ với các bạn học tiếng Anh bởi nó liên quan tới các thì. Các thì trong tiếng Anh thì chia ra làm ba quãng thời gian chính: quá khứ, hiện tại và tương lai. Và mỗi quãng thời gian này đều có bốn thì chính là đơn, tiếp diễn, hoàn thành và hoàn thành tiếp diễn. Vậy tổng cộng 4 x 3 là 12 thì. 12 thì phải nhớ, trong khi mình chỉ có một thân.

Về vấn đề này thì các bạn chịu khó để ý một chút thì sẽ thấy là các thì và cùng một dạng câu (khẳng định, phủ định, nghi vấn) chỉ khác nhau có chút xíu, còn về mặt công thức thì giống hệt nhau.

Ví dụ câu khẳng định ở mọi thì đều có công thức là: Chủ ngữ + Động từ + Vị ngữ.

Một ví dụ khác, tất cả các thì tiếp diễn đều có công thức là: be + động từ thêm đuôi -ing. Chia "be" ở hiện tại ta có hiện tại tiếp diễn, chia "be" ở quá khứ thì ta sẽ có quá khứ tiếp diễn, chia ở tương lai thì ta có thể tương lai tiếp diễn.

Tất cả các thì hoàn thành đều có công thức là: have + động từ phân từ 2.

Tất cả các thì hoàn thành tiếp diễn là sự kết hợp của tiếp diễn + hoàn thành, ta có công thức: have + been + động từ thêm đuôi -ing.

Đó, cái bảng tổng hợp lại được như vậy thì từ một thì bạn có thể suy ra được tất cả các công thức của các thì còn lại tương ứng. Đây là đang nói riêng về việc học thuộc ngữ pháp nhé, bằng cách sử dụng từng thì như thế nào, trong trường hợp như thế nào thì bạn vẫn phải học thuộc riêng.

Khó khăn 3: Phân biệt Hiện tại Hoàn thành và Hiện tại Hoàn thành Tiếp diễn

Một khó khăn khác nhiều bạn hay gặp phải là việc phân biệt giữa thì hiện tại hoàn thành và thì hiện tại hoàn thành tiếp diễn. Theo định nghĩa thì cả hai thì này đều chỉ một hành động bắt đầu trong quá khứ và kéo dài tới hiện tại, có thể tiếp tục ở tương lai. Nhưng sự khác biệt của chúng thì như thế nào? Mình thì chỉ chia sẻ một cách hiểu đơn giản thế này thôi mà khi áp dụng trong thực tế thì mình cảm thấy là đúng nhất:

Hiện tại hoàn thành là để nhấn mạnh ảnh hưởng hay kết quả của hành động.

Hiện tại hoàn thành tiếp diễn là để nhấn mạnh về sự tiếp diễn của sự việc.

Ví dụ, bạn hẹn thằng bạn tới chỗ hẹn, chờ đến nửa tiếng rồi mà vẫn chưa thấy nó tới. Khi vừa mới gặp nó, bạn nói: "Tao chờ mày nửa tiếng đồng hồ rồi đấy!". Hành động chờ ở đây bắt đầu trong quá khứ, kéo dài tới thời điểm hiện tại và bạn đang muốn nhấn mạnh kết quả của hành động chờ là bạn đã phải chờ rất lâu. Vậy nên nếu dịch câu trên sang tiếng Anh bạn sẽ dùng thì hiện tại hoàn thành: "I have waited for you for half an hour".

Nhưng nếu cũng việc chờ đó, bạn của bạn vẫn chưa tới và bạn nhấc máy lên gọi: "Mày đang ở đâu đấy? Tao chờ mày nửa tiếng đồng hồ rồi đấy!". Khi này hành động chờ của bạn vẫn bắt đầu trong quá khứ, vẫn kéo dài tới hiện tại, nhưng lần này bạn đang muốn nhấn mạnh rằng bạn vẫn đang phải chờ nó. Vậy nên thay vì dùng hiện tại hoàn thành, bạn dùng hiện tại hoàn thành tiếp diễn: "I have been waiting for you for half an hour".

Làm Thế Nào Để Tự Tạo Hứng Thú Học Tiếng Anh?

Khó khăn cuối cùng là khó có thể tự học được. Ra thì có người học cùng không phải là một cách học tồi, như mình đã nói mỗi người hợp một cách học khác nhau. Nhưng dù sao thì có tinh thần tự học, ham học hỏi vẫn luôn tốt hơn, bởi phụ thuộc vào người khác thì chưa bao giờ là điều đáng được khuyến khích.

Học phát âm thật chuẩn

Cách mà mình tự xây dựng hứng thú học tiếng Anh cho mình đó là học phát âm thật chuẩn. Khi bạn học được cách phát âm cũng như cách đọc phiên âm, quăng cho bạn từ nào bạn cũng có thể phát âm đúng, kể cả khi bạn không biết nghĩa của nó là gì. Điều đó thì có nghĩa là giờ đây bạn không những có thể hát theo những bài hát US-UK một cách tự do, thoải mái, còn có thể bắt chước nhại lại những gì bạn xem trên phim mà nghe không cảm thấy bị chối tai, và cũng không còn phải ngại ngùng khi mở miệng ra nói hay đọc tiếng Anh nữa. Khi bạn có thể tự tin vào phát âm của mình, dần dần như vậy thì bạn sẽ có cảm giác như thể mình đã nắm bắt được thứ ngôn ngữ đã làm mình khổ sở bao năm nay vậy.

Phát âm (Pronunciation) và Giọng điệu (Accent)

Trước khi mình đi sâu vào việc học phát âm, mình muốn nói về vấn đề "accent" trước - chất giọng khi nói tiếng Anh. Có không ít bạn khi học tiếng Anh muốn mình nói tiếng Anh phải thật giống với giọng của người bản xứ vì các bạn ấy nghĩ rằng như vậy mới là chuẩn, như vậy mới là sang chảnh. Nhưng thực ra thì cái quan trọng trong thực tế sử dụng là phát âm cho đúng, còn accent thì không quan trọng.

Ví dụ từ "water", bạn phát âm thành "quá tờ", người bản xứ phải đoán thì mới hiểu được ý bạn, nếu không thì họ sẽ phải hỏi lại xem chính xác thì bạn đang nói rằng điều gì. Nhưng nếu bạn phát âm đúng là "water", thì dù bạn phát âm nó với accent Anh, accent Mỹ hay thậm chí là accent Việt Nam, họ đều hiểu bạn. Như vậy là đủ. Phát âm chuẩn và ngữ pháp không đúng thì vẫn có thể giao tiếp được một cách dễ dàng, đó người ta gọi là tiếng Anh "bồi" đó. Phát âm chuẩn và ngữ pháp đúng nữa thì độ chuyên nghiệp của bạn sẽ được nhìn nhận cao hơn, nhất là trong môi trường làm việc chuyên nghiệp. Điều đó có nghĩa là phát âm chuẩn là vô cùng cần thiết.

Ngược lại, trừ phi bạn là một diễn viên Hollywood buộc phải đổi accent cho hợp với vai trong phim, hoặc vì muốn tỏ ra trình độ tiếng Anh của mình khác biệt với cả những người khác để thu hút học sinh chẳng hạn, thì bạn không nhất thiết phải đổi accent. Chỉ cần bạn phát âm đúng thôi là đã thay đổi được một phần accent của mình rồi. Chưa kể là quan điểm của mình, accent nó là một phần nhân dạng của mình, hay tiếng Anh gọi là "identity" đó. Nếu mình không cần đổi nó mà mình vẫn đổi nó vì nghĩ rằng người khác sẽ thích thì chắc là mình đang đánh mất đi nhân dạng của mình chỉ để chiều lòng cho người khác.

Chúng ta sẽ nói về việc làm thế nào để có âm chuẩn ở Vlog sau.