Con Tim và Lý Trí Trong Tình Yêu

Nguồn bài viết

Trung Hà - Youtube Đàn ông học

 https://www.youtube.com/watch?v=CatHBqaCpis

Các tag

tâm lý học; tình yêu; phát triển bản thân; kỹ năng mềm; gia đình; lý trí; con tim; bản năng; giao tiếp; giải quyết mâu thuẫn; chọn người yêu; mối quan hệ lành mạnh; thấu cảm; chia tay; hẹn hò; tự nhận thức.

Tóm tắt các bài học quan trọng

• Yêu chỉ bằng "con tim" thực chất là yêu bằng bản năng ích kỷ: Khi hành động thuần túy theo cảm xúc, bạn sẽ trở nên ích kỷ, mất khả năng thấu cảm và chỉ yêu người khác theo cách bạn muốn, chứ không phải cách họ cần, dẫn đến việc trở thành một người yêu độc hại.

• Lý trí giúp bạn hiểu rõ và diễn đạt chính xác cảm xúc của mình: Để có thể giao tiếp hiệu quả về mong muốn và tổn thương, bạn cần lý trí để phân tích, nhận diện cảm xúc thật sự của mình (ví dụ: nhận ra mình đang ghen) và diễn đạt nó một cách xây dựng.

• Không có lý trí, mọi mâu thuẫn sẽ trở thành cuộc chiến thắng-thua: Khi tranh cãi, bản năng sẽ thúc đẩy bạn bảo vệ bản thân, đổ lỗi và tìm cách chiến thắng. Chỉ có lý trí mới giúp bạn lùi lại, thừa nhận trách nhiệm và biến mâu thuẫn thành cơ hội để thấu hiểu nhau hơn.

• Lý trí giúp bạn chọn người yêu dựa trên những tiêu chí "cần" thay vì chỉ "muốn": Tình cảm có thể khiến bạn bỏ qua mọi tiêu chuẩn, nhưng lý trí sẽ giúp bạn phân biệt giữa những điều "muốn" (sở thích bề nổi) và những điều "cần" (sự tương hợp cốt lõi về giá trị sống, con cái) để xây dựng một mối quan hệ lâu dài.

• Lý trí cho phép bạn nhận ra một mối quan hệ không cân bằng: Nó giúp bạn biết khi nào nên dừng lại và không tiếp tục đầu tư tình cảm một cách vô vọng vào người không có sự hồi đáp tương xứng, từ đó bảo vệ giá trị của bản thân.

• Khi chia tay, lý trí giúp bạn rút ra bài học và trưởng thành: Thay vì chìm đắm trong cảm xúc tiêu cực và đổ lỗi, lý trí giúp bạn phân tích nguyên nhân đổ vỡ, thừa nhận sai lầm của mình và trở thành một phiên bản tốt hơn cho mối quan hệ tiếp theo.

Tóm tắt các câu hỏi mở để suy nghĩ, phát triển thêm

• Trong mối quan hệ của bạn, "con tim" và "lý trí" đang đóng vai trò như thế nào? Bạn có bao giờ hành động hoàn toàn theo cảm xúc và sau đó nhận ra nó không phải là cách tốt nhất không?

• Khi tranh cãi, mục tiêu của bạn là "thắng" cuộc tranh luận hay là "thấu hiểu" đối phương và tìm ra giải pháp chung?

• Hãy phân biệt giữa những điều bạn "muốn" (ngoại hình, sở thích) và những điều bạn "cần" (giá trị sống, cách giao tiếp) ở một người bạn đời. Bạn có đang ưu tiên đúng thứ tự không?

• Video cho rằng yêu không lý trí sẽ dẫn đến việc yêu sai cách (yêu theo cách của mình, không phải cách đối phương muốn). Bạn có từng trải qua điều này trong mối quan hệ của mình chưa?

• Bạn có đang ở trong một mối quan hệ mà bạn là người duy nhất nỗ lực "tiến tới" không? Lý trí của bạn nói gì về sự mất cân bằng này và bạn nên làm gì?

 Nội dung gốc của bài viết

Mở Đầu: Có Nên Dùng Lý Trí Khi Yêu?

Anh, theo đà chủ đề về đúng và sai trong tình yêu ở Vlog trước thì Vlog này mình muốn nói tới một, có thể nói là một ứng dụng mở rộng của quan điểm đúng và sai, đó là trong chuyện tình cảm có nên dùng lý trí hay không?

Hẳn là rất nhiều người, đặc biệt là các bạn nữ, luôn tin rằng trong chuyện tình cảm chỉ nên dùng con tim và nên gạt hết những cái lý trí, cái đầu lạnh, cái logic sang một bên. Nhiều người sau khi xem Vlog về đúng và sai trong tình yêu của mình còn cho rằng nếu bạn có thể dùng lý trí để phân tích đúng sai khi đang yêu thì bạn không đang yêu thực sự.

Cá nhân mình có một quan điểm hoàn toàn khác.

Tại Sao Cần Lý Trí Trong Tình Yêu?

1. Không có lý trí, bạn sẽ trở thành người yêu độc hại

Thứ nhất là nếu bạn không có lý trí, tức là không có tư duy đa chiều, không có nhận thức về tự đánh giá bản thân, thì kể cả hai người có thành một đôi đi chăng nữa, bản thân bạn sẽ trở nên một người yêu toxic.

Cái mà chúng ta hay gọi là "con tim" trong cụm từ nghe lãng mạn ấy thực ra chính là bản năng. Khi mà bạn chỉ thuần túy nghe theo con tim, tức là thuần túy hành động theo cảm xúc, thì bạn sẽ trở nên ích kỷ vô cùng. Bởi bản năng của mỗi người chỉ quan tâm tới một đối tượng duy nhất là chính bản thân của chủ thể. Và vì ích kỷ nên bạn cũng sẽ mất luôn đi khả năng thấu cảm, khả năng đặt mình vào vị trí của người khác để đồng cảm với cảm xúc của họ, từ đó mất luôn khả năng cân nhắc lại hành động trước khi thực sự làm chúng.

Cái nguy hiểm ở đây là khi bạn thuần túy làm theo cảm xúc, theo trái tim, thì mỗi hành động của bạn đều được bạn tin là đúng đắn, mặc cho lời những người khác can ngăn hay khuyên giải. Bởi như đã nói ở Vlog trước thì cảm xúc luôn đúng. Bạn sẽ yêu người ấy theo cách của riêng bạn chứ không phải theo cách người ấy muốn. Bạn yêu sai cách nhưng vì không còn lý trí để nhìn nhận và đánh giá lại, bạn lại tin là mình đúng. Bạn sẽ có những hành động mà bạn cho là vì người ấy, muốn tốt cho người ấy trong khi người ấy đang khó chịu vì chúng. Ngay cả khi người ấy đã từ chối bạn nhiều lần, bạn sẽ không thể chấp nhận nổi điều đó và liên tục lặp lại những hành động khiến người đó khó chịu kia và vẫn sẽ không thể hiểu tại sao người ấy vẫn không rung động với mình. Từ đó sinh ra tâm lý đổ lỗi cũng như những cảm xúc tiêu cực với người ấy.

2. Không có lý trí, bạn không hiểu chính mình

Thứ hai, nếu không có lý trí, bạn sẽ không biết chính xác mình đang cảm thấy thế nào. Một tình yêu với mục tiêu tiến tới với nhau lâu dài luôn cần cả hai phía nhận thức rõ những cảm xúc mà bản thân mỗi người đang trải qua để có thể truyền đạt lại cho đối phương. Chỉ khi mà cả hai người hiểu rõ những gì mà người kia đang cảm thấy thì cả hai mới có thể điều chỉnh được cách yêu, cách quan tâm cũng như là hiểu rõ hơn về đối phương.

Ví dụ thế này: chàng trai không thích cô gái thân thiết với những người bạn thân khác giới của cô ấy. Nếu có lý trí thì chàng trai biết rõ lý do là vì anh ấy ghen và nói được ra cho cô gái hiểu thì cô gái cũng sẽ thấy điều đó là đáng yêu, thậm chí là vui vẻ mà hạn chế giao tiếp với những người bạn thân của mình lại. Nhưng nếu không có lý trí, không biết được là mình đang ghen thì rất có thể thông điệp người con trai kia truyền đạt tới người con gái lại là "Tôi muốn cô phải sống theo ý của riêng tôi". Từ đó cảm nhận của cô gái thay vì là cảm thấy được yêu thương thì lại cảm thấy chàng trai ấy là một người gia trưởng, áp đặt.

Để có thể truyền đạt được rõ ràng cảm xúc của mình với tinh thần tôn trọng và không làm đối phương tự ái hay bị tổn thương, một kỹ năng mà mình luôn nhắc đi nhắc lại là quan trọng nhất trong một mối quan hệ lâu dài, đương nhiên phải cần có lý trí để còn biết sắp xếp từ ngữ, biết kiềm chế cảm xúc để lựa chọn từ ngữ cho phù hợp, biết lựa chọn thời điểm thích hợp.

3. Không có lý trí, mâu thuẫn sẽ phá hủy mối quan hệ

Và thứ ba, nếu không có lý trí, hai bạn dù có đang hạnh phúc trong một mối quan hệ cũng sẽ sớm tan vỡ. Lý do là vì như đã từng nói trước đây, mâu thuẫn là điều không thể tránh khỏi khi hai thế giới riêng biệt giao thoa với nhau. Nếu bạn chỉ thuần túy dựa vào bản năng, dựa vào trái tim để yêu thì hẳn bạn cũng sẽ dùng bản năng để bảo vệ bản thân khi tranh cãi. Điều đó có nghĩa là khi mâu thuẫn nổ ra, thay vì cố gắng tìm hiểu xem điều đối phương muốn là gì, thay vì thừa nhận phần trách nhiệm của mình, bạn sẽ chỉ tập trung vào việc làm thế nào để mình chiến thắng, làm thế nào để đổ ngược lại lỗi cho người kia, hay chí ít làm thế nào để chứng minh là dù mình sai mình vẫn có lý do hợp lý để làm như vậy.

Điều đó có nghĩa là những cuộc cãi nhau ấy thay vì là cơ hội để hai người hiểu nhau hơn và cùng trở nên tốt hơn, chúng sẽ là những cuộc chiến mà trong đó dù bạn có thua đi chăng nữa, bạn vẫn suy nghĩ là mình thắng và không học được bài học gì từ nó.

Thêm vào đó, nếu bạn không có lý trí và tập trung hoàn toàn vào những cảm xúc mình có, thì khi mà bạn bị đá hoặc khi bạn là người nói lời chia tay, các cuộc tình này chấm dứt cũng sẽ vô cùng xấu xí. Bởi bạn sẽ hành động theo những cảm xúc tiêu cực nhất khi mà tan vỡ trái tim, hai người cãi nhau. Từ đó hành động của bạn cũng sẽ để lại hậu quả khôn lường cho cả hai người.

Áp Dụng Lý Trí Vào Từng Giai Đoạn Của Tình Yêu

Vậy thì trong tình yêu, dù là đang ở giai đoạn nào đi nữa, dù là mới đang đi tìm đối tượng, đang tìm hiểu đối tượng, crush đối tượng, trong mối quan hệ với đối tượng hay thậm chí là đang hết yêu và muốn chia tay với đối tượng, bạn đều cần phải có lý trí. Đương nhiên, lý tưởng nhất sẽ là cân bằng giữa lý trí và tình cảm. Chứ lý trí quá thì lại trở thành một cuộc tình vụ lợi và tính toán, đúng không?

Giai đoạn chọn người yêu

Khi ở giai đoạn chọn người yêu, bạn cần có lý trí để biết rõ mình đang tìm kiếm một mối quan hệ như thế nào, là vui chơi qua đường hay muốn đi tới lâu dài, là nghiêm túc hay là friends with benefits, và nên cho đối phương biết điều đó càng sớm càng tốt.

Thêm vào đó, bạn cũng cần có lý trí để biết rõ những tiêu chí bạn "cần" đối phương phải có. Lưu ý phải phân biệt giữa những tiêu chí bạn "cần" và tiêu chí bạn "muốn" nhá. Có người chỉ muốn yêu người yêu gần nhà hay chí ít là cùng quê để tiện đi lại. Có người không thể chấp nhận người yêu thấp hơn mình. Có người yêu cầu người yêu phải có học thức, ít nhất là có bằng đại học. Tất cả những yêu cầu đó không có gì sai, miễn là bạn xác định được rõ chúng ngay từ giai đoạn đầu để lựa chọn đối phương tiếp cận cho phù hợp. Chứ nếu bạn không có lý trí, cứ vô tình gặp ai thấy thích là tiến tới luôn, thì tới khi mà hai người đã đi xa hơn, tiến sâu hơn, đầu tư tình cảm nhiều hơn vào mối quan hệ, bạn chợt nhận ra là người ấy không thể cho những cái gì bạn cần thì bạn sẽ rơi vào tình huống khó xử, cảm thấy ức chế và dần dà là sẽ muốn rời xa.

Những ai nào mà cứ bảo yêu vào rồi thì mọi tiêu chí cũng chẳng có ý nghĩa gì nữa, vì cho rằng là những trường hợp mà cứ kể chuyện rằng "Ngày xưa tôi có tiêu chí người yêu thế nào nhưng rồi lại yêu người không có chúng", đấy là vì những tiêu chí đó là "muốn" chứ không phải là "cần".

Nếu bạn cần một gia đình có con cái mà người ấy lại cần một gia đình không có trẻ con, thì yêu lắm yêu vừa thì rồi hai người cũng phải chia tay.

Bạn cần thi thoảng có không gian lặng, thời gian riêng cho bản tính hướng nội của mình, còn anh ấy lại cần được vui chơi, khám phá, giao du với bạn bè 24/7, thì rồi hai người cũng sẽ có những rạn nứt.

Giai đoạn tìm hiểu

Trong giai đoạn tìm hiểu, bạn cũng cần có lý trí để phân tích và nhìn nhận xem người kia có đầu tư vào mối quan hệ giữa hai người một cách tương ứng hay không. Mình không tin vào mối quan hệ không cân bằng, không vụ lợi hay vô điều kiện, ngoại trừ tình yêu giữa bố mẹ với con cái hay là những người thân ruột thịt trong gia đình.

Dù khi có cảm tình với ai đó, bạn luôn có xu hướng muốn trao hết đi mà không cần nhận lại, xu hướng đó nghe có vẻ đẹp nhưng thực sự là rất độc hại và không phải là dấu hiệu của một mối quan hệ lành mạnh. Mình tin rằng chúng ta chỉ nên tiếp tục mối quan hệ khi có một sự đầu tư tương xứng từ cả hai phía. Bạn tiến một bước thì người ấy chí ít cũng phải tiến nửa bước. Có thể ở giai đoạn đầu mối quan hệ, một số người, đặc biệt là những người có bản tính thận trọng hoặc đã từng bị tổn thương bởi các mối quan hệ trong quá khứ, sẽ dè dặt hơn và tiến lại bạn chậm hơn. Nhưng nếu sau một thời gian dài, lúc nào cũng là bạn chạy theo người ấy, lúc nào cũng là bạn chủ động tiến lại trước, thậm chí nhiều khi bạn tiến lại người ấy còn dừng lại, thì dù bản năng của bạn vẫn còn khao khát người ấy nhưng tâm lý của bạn cũng sẽ cảm thấy mệt mỏi, thất vọng. Và nếu bạn biết dùng lý trí, bạn sẽ biết rằng nên dừng lại và tìm tới chỗ chất khác. Nhờ lý trí, bạn hiểu rõ giá trị của mình và không muốn để cho người khác coi thường mình. Vì vậy, chỉ đầu tư vào mối quan hệ với người cũng muốn đầu tư vào nó như mình.

Mà đầu tư ở đây không chỉ loanh quanh vào tiền bạc hay là đồ đạc vật chất đâu nhá, ý của mình ở đây là đầu tư tình cảm. Điều này không có nghĩa là bạn cứ luôn chờ người kia đầu tư trước rồi mình mới đáp lại tương ứng. Dù bạn là nam hay nữ thì vẫn sẽ rất ổn nếu bạn là người chủ động trước. Tuy nhiên thì khi mà bạn đã bước bước đi đầu tiên tiến lại gần đối phương, hãy dừng lại và xem xem người ấy có hồi đáp tương ứng hay không. Có thì hẵng bước tiếp.

Nếu không có lý trí, bạn sẽ không thể có cái bước dừng lại đó hay là cái phanh hãm lại đó. Sau khi bạn nảy sinh tình cảm với đối phương, bạn sẽ vội vàng chạy ngay tới và muốn lao vào đối phương, không hề nhìn xem đối phương có hứng thú tương tự với mình hay không. Một trong những biểu hiện kinh điển cho việc này là khi mỗi lần nhắn tin, bạn thì trang giang đại hải một đoạn tin nhắn, nhắn trước cả khi người kia kịp trả lời tin nhắn trước, trong khi người kia thì chỉ thi thoảng đáp lại vài tin cộc lốc. Nếu không có lý trí, bạn sẽ luôn thỏa mãn với những cái tin cộc lốc đó và lại tiếp tục chạy thêm một quãng đường dài tới người ấy. Khi này thì mục tiêu của bản năng hay con tim của bạn là có được người ấy ngay bây giờ và quên đi mục tiêu của lý trí, đó là có một người yêu mình tới tận cuối con đường.

Điều này dẫn tới một trong những vấn đề lớn nhất và sai lầm lớn nhất khi hẹn hò, đó là bỏ qua việc kết nối và tập trung quá nhiều vào việc theo đuổi.

Kết nối là khi hai người, nhấn mạnh lại là cả hai người, cùng từng bước tìm hiểu về nhau, xác định được hợp hay không hợp, từ đó đưa ra quyết định tương ứng cho mối quan hệ.

Theo đuổi là không cần biết người kia thế nào, tôi phải có được người đó.

Cái nào là kết quả của việc kết hợp tình cảm và lý trí, cái nào là kết quả của thuần cảm xúc, chắc là không cần phải bàn nữa đúng không?

Khi thất tình hoặc chia tay

Rồi, tới khi thất tình hay chia tay thì sao? Không có lý trí sẽ khiến bạn đẩy hết những khổ đau lên đối phương, kêu rằng là vì đối phương mà tôi đau khổ, hoặc không thì cũng đổ cho cuộc đời "tôi vốn khổ", hoặc tệ hơn thì sẽ là tự ti thêm vào bản thân, thậm chí có thể dẫn tới những hành động hủy hoại cơ thể. Nhiều người lao vào rượu chè hay các tệ nạn khác vì bản năng muốn bộ não họ quên đi những nỗi đau ấy.

Có lý trí, bạn sẽ hiểu rõ được rằng khi đã trao cho ai tình cảm thì bạn cũng đã tự nguyện trao cho người ấy khả năng làm tổn thương mình, rằng việc bị từ chối lời tỏ tình dù đau nhưng cũng là cái duyên và bạn sẽ biết chấp nhận nó thay vì trốn tránh nó như bản năng muốn bạn làm. Khi chia tay, nhờ có lý trí, bạn sẽ biết tức ngồi lại và đánh giá lý do dẫn tới kết cục đó, thừa nhận cái sai của mình, rút kinh nghiệm từ chúng và cố gắng cải thiện bản thân để trở thành một người yêu tốt hơn trong mối quan hệ sau.

Lời Kết

Vậy là tới cuối Vlog rồi. Rất mong Vlog này sẽ giúp các bạn có được một cái nhìn khác về việc áp dụng lý trí vào chuyện tình yêu. Còn bây giờ, tạm biệt và hẹn gặp lại.