Phân Định Đúng Sai Trong Tình Yêu

Nguồn bài viết

Trung Hà - Youtube Đàn ông học

https://www.youtube.com/watch?v=gGzuacDpbXU

Các tag

tâm lý học; tình yêu; phát triển bản thân; kỹ năng mềm; gia đình; đúng sai trong tình yêu; giải quyết mâu thuẫn; giao tiếp; hôn nhân; mối quan hệ; tự kiểm điểm; cảm xúc; hành động; nhường nhịn; lòng tự trọng; định kiến.

Tóm tắt các bài học quan trọng

• Cảm xúc luôn đúng, nhưng hành động thì chưa chắc: Cảm giác bị tổn thương, buồn bã hay thất vọng của bạn là hoàn toàn có thật và hợp lệ. Tuy nhiên, hành động của bạn dựa trên cảm xúc đó (lăng mạ, chửi rủa, bạo lực) có thể sai. Cần phân biệt rõ hai điều này để không dùng cảm xúc làm lá chắn biện minh cho hành vi sai trái.

• "Nhịn" (chịu đựng trong im lặng) là hành động độc hại: Việc không nói ra điều mình không hài lòng sẽ giết chết tình cảm từ bên trong, tạo ra sự ấm ức, và tước đi cơ hội để đối phương hiểu và sửa đổi. Một mối quan hệ lành mạnh cần sự trao đổi thẳng thắn.

• Tự kiểm điểm là nền tảng của sự trưởng thành: Khi có mâu thuẫn, hãy học cách nhận trách nhiệm về hành động sai của mình trước, thay vì chỉ tập trung vào lỗi của đối phương. Ngay cả khi hành động của bạn bị kích động bởi người kia, bạn vẫn phải chịu trách nhiệm cho phản ứng của chính mình.

• Phân biệt rõ ràng giữa "Nhịn", "Nhường", "Nhẫn" và "Chấp nhận":

  • Nhịn: Chịu đựng ấm ức (Xấu).

  • Nhường: Hy sinh mong muốn của mình một cách có đi có lại (Tốt).

  • Nhẫn: Kiên nhẫn, chờ thời điểm thích hợp để góp ý (Tốt).

  • Chấp nhận: Vui vẻ chấp nhận những khác biệt không thể thay đổi của đối phương (Tốt).

• Yêu không có nghĩa là vứt bỏ lòng tự trọng: Một tình yêu bền vững không đòi hỏi một bên phải luôn nhún nhường hay từ bỏ bản thân. Cả hai đều cần biết cho đi và yêu cầu được nhận lại sự tôn trọng.

Tóm tắt các câu hỏi mở để suy nghĩ, phát triển thêm

• Lần gần nhất bạn cảm thấy bị tổn thương, bạn đã hành động như thế nào? Hành động đó có "đúng" không, hay bạn đã dùng cảm xúc để biện minh cho một hành vi sai?

• Trong mối quan hệ của bạn, có những vấn đề nào bạn đang "nhịn" thay vì nói ra để giải quyết không? Điều gì đang ngăn cản bạn bày tỏ sự không hài lòng của mình một cách xây dựng?

• Khi tranh cãi, bạn có dễ dàng nhận ra phần lỗi của mình không, hay có xu hướng chỉ tập trung vào lỗi của đối phương và tìm cách chứng minh mình đúng hoàn toàn?

• Hãy nghĩ về một sự khác biệt giữa bạn và người ấy. Bạn đang "nhịn", "nhường", "nhẫn" hay "chấp nhận" sự khác biệt đó?

• Bạn có đồng ý rằng những định kiến xã hội (đàn ông phải bao dung, phụ nữ luôn đúng) ảnh hưởng tiêu cực đến việc phân định đúng sai trong tình yêu không? Tại sao?

Nội dung gốc của bài viết

Lời Mở Đầu: Những Hiểu Lầm Về Đúng Sai Trong Tình Yêu

Ừ, đúng và sai trong chuyện tình cảm có lẽ là một trong những vấn đề hay bị hiểu lầm nhất ở giới trẻ. Với những định kiến từ xã hội rằng đàn ông thì phải biết bao dung, không chấp nhặt, với những truyện ngôn lùi còn những nhân vật nữ dù làm gì cũng được các soái ca cho là đúng, là nhường, là ủng hộ, có rất nhiều các chị em phụ nữ ngày nay bước vào một mối quan hệ với một mặc định rằng mình có làm gì đi nữa thì anh ấy cũng phải nhường mình, còn không thì anh ấy mới là người có vấn đề.

Blog lần này sẽ được dành để nói về vấn đề phân định rạch ròi đúng sai trong một mối quan hệ tình cảm. Mình đã đăng một bài phân tích ngắn về chủ đề này trên group Đàn Ông Học rồi, nhưng vì group để chế độ nhóm kín nên không nhiều người xem được ra ngoài, nên mình làm Vlog này vừa là để đào sâu hơn về chủ đề này, vừa tiện cho mọi người xem nhá. Mình tin là càng yêu đương nghiêm túc, tính tới chuyện lâu dài thì việc hai người trao đổi rõ ràng việc nào đúng việc nào sai càng quan trọng. Tương tự, càng muốn tìm người yêu nghiêm túc thì một tiêu chí buộc phải có ở người ấy là phải hiểu chuyện, biết tự nhìn lại bản thân và tự kiểm điểm.

Tại sao mình lại nghĩ như vậy? Thì trước hết nên bàn về việc cái gì đúng, cái gì sai đã.

Cảm Xúc Luôn Đúng, Hành Động Thì Chưa Chắc

Mình đã từng viết bài "Cảm xúc luôn đúng, hành động thì chưa chắc" trên group. Bạn nào muốn thì có thể đọc lại chi tiết ở trên đó. Ở đây thì mình chỉ tóm gọn lại ý chính thôi.

Ý thứ nhất trong bài viết đó là cảm xúc của bạn luôn đúng. Mỗi chúng ta đều nhìn cuộc sống, trải nghiệm cuộc sống, cảm nhận cuộc sống theo lăng kính của riêng chúng ta. Đến cùng một món ăn, người nói nhạt người nói mặn, không ai có thể phán xét là nhận xét của ai đúng, thì làm sao mà có thể phán xét được là cảm xúc của bạn trong thế giới của riêng bạn, từ góc nhìn của bạn là sai được? Kể cả chính bạn sau này nhìn lại và thấy mình từng có suy nghĩ trẻ con, có cảm xúc không nên có, nhưng chính tại thời điểm bạn còn là trẻ con đó thì cái cảm xúc đó, những cái suy nghĩ đó đã rất là đúng. Và nó đúng với bạn. Việc một người động viên người khác bằng câu "Tùy dào, có thế mà cũng phải buồn" hay người lớn hay mắng bọn trẻ con khi chúng tâm sự về áp lực của riêng chúng rằng "Hồi ngày xưa bọn tao còn khổ hơn bọn mày gấp trăm lần" hoàn toàn không có tác dụng với người trong cuộc. Vì vậy là mỗi khi bạn có cảm giác gì đó, dù đó là vui, là buồn, là thất vọng, tổn thương hay tủi thân, vân vân và vân vân, thì cảm xúc đó của bạn là đúng.

Ý thứ hai của bài viết là mặc dù cảm xúc đó đúng nhưng hành động dựa trên cảm xúc đó thì chưa chắc. Cảm xúc của bạn là nội tâm, nó đúng trong thế giới của bạn, nơi bạn là người chủ duy nhất. Nhưng hành động của bạn là thứ hiện hữu, nó đã thoát ra khỏi thế giới của bạn và giao thoa với thế giới của người khác. Vì vậy bạn không còn là người phán xét duy nhất nữa.

• Bạn cảm thấy bị tổn thương là đúng, nhưng việc bạn dùng sự tổn thương đó để đem lời lăng mạ, chửi rủa, thậm chí là đánh đối phương là sai.

• Bạn cảm thấy tự ti về năng lực kém của mình là đúng, nhưng việc bạn đi nói đi bêu rếu, dìm hàng người khác xuống để mình cảm thấy tốt hơn là sai.

Và còn rất nhiều những cảm xúc đúng mà hành động sai khác mà bạn có thể tự nghĩ ra. Cái quan trọng ở đây là rất nhiều người hành động theo cảm xúc và dùng chính cảm xúc đó để biện minh cho hành động của mình, từ đó từ chối nhận ra cái sai trong hành động của mình. Ngay cả khi được người khác chỉ ra hậu quả của những hành động sai của mình tới người khác, những người như vậy cũng sẽ vẫn nghĩ là "đáng đời" thay vì thành tâm hối lỗi. Những người như vậy thì vừa mất đi khả năng tự kiểm điểm bản thân mà còn mất đi cả khả năng thương cảm với người khác nữa.

Ai Là Người Phán Xét Hành Động Của Bạn?

Câu hỏi được đặt ra ở đây là ai mới là người phán xét hành động của bạn là sai? Nói một cách ngắn gọn thì chúng ta có 3 hệ quy chiếu:

Một là pháp luật. Bất cứ cái gì pháp luật cấm mà bạn làm thì bạn sai, trong đó bao gồm đánh đập này, vu khống này, bôi nhọ danh vọng của người khác này.

Hai là những luân thường đạo lý, những phép tắc xã hội, những truyền thống văn hóa. Những điều này thì dù không được ghi vào pháp luật, tức là khi vi phạm chúng thì bạn vẫn sẽ không bị phạt, nhưng nếu vi phạm thì bạn vẫn sẽ bị lên án bởi những người xung quanh. Ví dụ đơn giản là việc bạn nói chuyện rất to trong quán cà phê thì dù không bị phạt theo quy định của pháp luật nhưng sẽ bị những người xung quanh đánh giá là bất lịch sự, là vô duyên, là thô lỗ, và thậm chí là còn bị nhân viên nhắc nhở. Hay như việc các hotboy trong "rau sạch" hay là các booking girl lùa các anh lên quán bar với các bill tới tiền triệu, về mặt pháp luật, tất cả những người bị săn, bị lừa ấy đều tự nguyện, không thể nào phạm pháp được. Nhưng chắc chắn là thủ phạm sẽ bị tế sống, bị bóc phốt trong cộng đồng.

Và cuối cùng, người phán xét hành động của bạn rất có thể là chính bạn. Đó là khi sau một thời gian, va vấp, có những biến cố trong cuộc sống khiến bạn lắng lại và tự nhìn lại những hành động của mình, thấy được cái sai trong cái mà mình từng cho là đúng và tự hứa với bản thân là sẽ sửa đổi. Đương nhiên nếu bạn là một người mất đi khả năng tự kiểm điểm và đã rơi vào cái tâm lý chỉ biết đổ lỗi thì thực sự rất khó để khả năng này xảy ra, trừ phi là một biến cố rất lớn mà có thể khiến bạn thay đổi.

Cái phần lý này, cách duy nhất để cố gắng tránh rơi vào bẫy tâm lý đó là liên tục kiểm điểm bản thân 24/7. Và ngay khi bạn thấy cái gì đó sai ở mình, hãy gạt hết mọi lý do dẫn tới cái sai đó và xin lỗi người kia. Nếu thực sự đó là hành động của người khác làm tác nhân dẫn tới hành động sai của bạn thì hãy tranh thủ lúc cả hai đều bình tĩnh và góp ý. Ví dụ nè: "Em ơi, khi anh mệt hay đói, tính anh dễ rất dễ chuyển thành cáu bẳn. Vì vậy mỗi khi em thấy anh như vậy thì em đừng hỏi nhiều, hãy để anh hồi sức lại, cứ thích nói gì thì nói sau nhé". Nhưng nếu cô ấy lỡ hỏi bạn khi bạn mệt và bạn gắt lại khiến cô ấy hụt hẫng, tủi thân thì bạn vẫn phải xin lỗi cô ấy với những tổn thương mà bạn gây ra nhá.

Tại Sao Phải Phân Định Đúng Sai Khi Yêu Lâu Dài?

Rồi, sau khi đã hiểu rõ cái gì đúng, cái gì sai thì chúng ta sẽ bàn về việc phân định rõ đúng sai trong chuyện tình cảm quan trọng như thế nào nhé.

Lúc mới yêu hoặc là lúc chưa xác định gì nghiêm túc thì dù người ta có làm điều gì, nói câu gì khiến mình hơi phật ý, mình vẫn có thể cười xòa mà bỏ qua, không nghĩ gì nhiều. Nhất là khi hai bạn còn trẻ và người này lớn tuổi hơn người kia thì hai bạn có thể nghĩ là "Thôi trẻ con chấp làm gì". Chưa kể là tâm lý của những người mới yêu là muốn hạn chế lộ ra bộ mặt tức giận, khó chịu, xấu xí của mình cho người kia thấy.

Nhưng khi hai bạn đã bắt đầu tính tới chuyện lâu dài, cụ thể là kết hôn, thì việc bỏ qua như vậy thực sự là không nên. Một khi đã xác định về chung một nhà thì hai bạn sẽ phải ở bên cạnh nhau gần như 24/7. Chưa kể là hai bạn ở bên cạnh nhau không chỉ mỗi lúc rảnh rang, vui vẻ mà đa phần là sẽ ở bên nhau lúc hai người mệt mỏi do đi làm về, căng thẳng vì nhiều áp lực từ chỗ làm, rồi bận bịu về những trách nhiệm cho hai bên gia đình, rồi con cái. Tức là những cái chuyện không hài lòng ấy nó sẽ thường xuyên xảy ra. Hầu như không ai có thể nhịn được mãi những điều như vậy, đúng không?

Nói "hầu như" là bởi nhiều người, đặc biệt là những người của thế hệ trước, những người rất sợ những lời dị nghị, những lời ra tiếng vào từ những người xung quanh, nghĩ rằng mục tiêu lý tưởng của hôn nhân hay của tình yêu nói chung là không cãi nhau, nên họ nghĩ nhịn là điều đúng đắn. Việc nhịn này cá nhân mình nghĩ không những không đúng mà còn không thực tế và thậm chí là có hại trong mối quan hệ tình cảm giữa hai người.

Cãi nhau một cách đúng đắn là một hành động vô cùng lành mạnh trong một mối quan hệ nói chung, chứ đừng nói là chỉ trong tình yêu. Bạn bè nhiều khi cãi nhau thì lại thân nhau hơn, mà có những tình bạn đánh nhau sứt đầu mẻ trán rồi mới trở thành bạn. Con cái mà cãi lại lời cha mẹ nhiều khi không đúng về mặt lễ nghĩa nhưng vẫn sẽ giúp cha mẹ hiểu hơn về những suy nghĩ hiện có trong con trẻ. Trong tình yêu, đây là khi mà hai người nói rõ những sự khác biệt không thể tránh khỏi khi hai thế giới riêng biệt va chạm vào nhau, để rồi từ đó điều chỉnh và hợp lại làm một.

Sự Nguy Hiểm Của Việc "Nhịn"

Hành động nhịn, tức là không nói ra điều mình không hài lòng, không những khiến bạn tích tụ lại những suy nghĩ tiêu cực về người ấy, một điều giết dần giết mòn tình cảm trong bạn, mà còn tước đi cơ hội được trở nên tốt hơn của người ấy. Bạn phải hiểu là khi hai bạn về sống chung một nhà thì bạn là người duy nhất biết được những khuyết điểm mà ngay cả bố mẹ họ cũng chưa chắc biết được, bởi họ sẽ thể hiện bản thân theo một cách khác trong những tình huống khác hoàn toàn với khi mà họ ở bên bố mẹ họ. Đây là lý do vì sao nhiều thanh niên phạm tội vẫn được nhận xét bởi bố mẹ là "cháu nó ở nhà ngoan lắm". Vậy thì nếu bạn, người ở chung với họ, không nói cho họ biết là họ sai ở đâu hoặc bạn không hài lòng ở đâu thì còn ai có thể nói cho họ đây? Chắc nhé ông hàng xóm lại ra bảo "Vợ mày không thích mày vứt tóc lung tung đâu".

Ngay từ đầu khi mà mình mới bắt đầu mối quan hệ với vợ mình, mình đã nói rõ là: "Thế hệ các cô, các mẹ khác, thậm chí là các chị mình đã phải nhịn và nuốt nhiều cục tức vào lòng chỉ để giữ gìn hạnh phúc gia đình. Mặc dù mục đích thì đúng nhưng anh tin là cách làm ấy không đúng. Anh không muốn em phải nhịn bất cứ điều gì. Có điều gì không hài lòng thì em hãy nói với anh, bọn mình sẽ cùng tìm ra giải pháp để cả hai có thể cùng vui vẻ, hài lòng". Tương tự về việc không đồng ý việc phụ nữ phải nhịn đàn ông thì mình cũng không đồng ý việc đàn ông phải nhịn phụ nữ. Nếu hai người cứ nhịn nhau mà người kia lại không biết điều đó thì dần dà hai người sẽ trở nên ấm ức, nghĩ xấu về nhau, thậm chí là ghét bỏ nhau.

Nhiều bạn nữ ít kinh nghiệm trong chuyện tình cảm lại nhịn người yêu với suy nghĩ là "Mong là người kia sẽ khác đi, cứ cố thêm một thời gian xem thế nào", để rồi lại thất vọng tràn trề khi người kia vẫn như vậy. Từ đó sinh ra tâm lý đổ lỗi cho người kia thay vì không nhận ra rằng chính bản thân mình không hề nói cho người ấy biết, chính bản thân mình nhịn là một hành động sai.

Bạn cứ nghĩ thế này: nếu bạn không nói ra điều họ làm tổn thương bạn thì tức là họ sẽ không biết rằng hành động đó, lời nói đó làm tổn thương bạn. Và lần sau họ có thể sẽ lặp lại chính điều đó mà vẫn không hề mảy may biết tới tổn thương của bạn. Nếu bạn lại tiếp tục nhịn thì dần dà bạn sẽ cho rằng những hành động liên tục gây tổn thương bạn đó thể hiện một con người xấu, ích kỷ, vô tâm, không tinh tế. Ngược lại, nếu ngay lần đầu họ làm vậy, bạn nói với họ, họ sửa đổi, thì bạn sẽ nghĩ họ là người thật sự yêu thương bạn, không muốn làm bạn đau, biết nghĩ cho bạn, chỉ là họ vô tình mắc sai lầm và biết sửa chữa mà thôi. Hai luồng suy nghĩ này đem lại hai kết quả trái chiều như thế nào cho một mối quan hệ của hai người thì chắc là mình không phải chỉ ra nữa.

Bên cạnh đó, một cái nguy hiểm của việc nhịn trong một khoảng thời gian dài đó là rất có thể tới lúc mà người kia biết được về những gì bạn phải nhịn thì tình cảm trong bạn cũng đã hết. Ngay cả khi người kia liên tục xin lỗi, có thiện chí muốn sửa chữa thì con tim bạn vốn đã bị mài mòn tới vô cảm trong suốt thời gian dài đã không còn quan tâm nữa. Tất cả những sửa chữa của người kia đã không còn giá trị gì nữa.

Còn từ phía người kia, khi họ luôn nghĩ rằng hai bạn vẫn đang rất hạnh phúc, tự dưng tới một ngày bạn mới nói ra rằng từ trước tới giờ bạn không thực sự hạnh phúc hoàn toàn vì bạn phải nhịn này nhịn kia, thì kể cả họ có thừa nhận những hành động gây tổn thương bạn của họ là sai, họ vẫn sẽ cảm thấy như bị đâm sau lưng vậy. Cảm thấy rằng tình yêu giữa hai người đã bị giết dần giết mòn sau lưng họ mà họ không hề hay biết, và họ cũng không hề có cơ hội để sửa chữa nó. Và như vậy thì hai người sẽ chia tay nhau cùng với những cảm xúc vô cùng xấu xí. Nếu bạn không muốn sinh ra những cảm xúc vô cùng tiêu cực như vậy với người mình yêu, làm ơn đừng nhịn.

Vì tất cả những lý do trên thì việc trao đổi hành động nào, lời nói nào là sai thực sự rất quan trọng. Nó không hề liên quan tới việc người đàn ông này có nam tính hay không, có biết nhường nhịn hay không, mà thật sự liên quan tới sự sống còn của một mối quan hệ. Tương tự, khi người ấy làm điều gì đó đúng, làm bạn thích, họ cũng cần được nghe về nó để từ đó họ có động lực để làm những điều tích cực đó thường xuyên hơn.

Phân Biệt Giữa "Nhịn", "Nhường", "Nhẫn" và "Chấp Nhận"

Tuy nhiên, không nhịn không có nghĩa là không nhường. Cũng cùng lập luận bên trên thì việc nhường cũng nên được thực hiện từ cả hai phía. Ví dụ, để tráng miệng sau bữa ăn, cô ấy thích uống trà sữa còn bạn thích ăn chè. Giả sử hai bạn chỉ đủ thời gian để đi tới một hàng thôi. Nếu bạn vẫn ổn với việc uống trà sữa hoặc ổn với việc không dùng tráng miệng hôm đó thì bạn có thể nhường cô ấy và đưa cô ấy đi mua trà sữa. Tương tự, lên máy bay, anh ấy thích ngồi ghế ngoài cùng và bạn không có vấn đề gì với việc ngồi ghế trong thì hãy nhường anh ấy. Thế nhưng nếu anh ấy thích ngồi ghế ngoài còn bạn thực sự rất khó chịu khi phải ngồi ghế bên trong, thì việc nhường sẽ là khi mà hai người nói rõ mình thích ngồi ở đâu và cùng thỏa thuận để lần này bạn chấp nhận ngồi ghế trong, lần sau tới lượt anh ấy ngồi ghế trong. Chứ nếu lần nào bạn cũng nhường và ngồi ghế trong thì tức là mỗi lần đi máy bay bạn đều sẽ cảm thấy vô cùng khó chịu, ấm ức, cảm thấy mình thiệt thòi, từ đó sinh ra cãi vã. Vì vậy, nhường và được nhường cũng cần phải có giới hạn. Cả hai người đều phải liên tục nhìn lại bản thân để vừa biết cho đi, vừa biết yêu cầu được nhận lại sự tôn trọng tương ứng nhá.

Không nhịn cũng không có nghĩa là không nhẫn. Ngay tại thời điểm xảy ra sự khó chịu ấy, thay vì xả cơn tức ngay lúc đó thì bạn nên nhẫn lại, kiềm chế cảm xúc lại và lựa chọn thời điểm khác để nhắc nhở người ấy. Làm như vậy vừa là để bản thân bạn có thời gian suy nghĩ về cách bạn sẽ góp ý với người ấy ra sao để họ không bị tự ái, cũng là để tránh phản ứng phản vệ ngay tại chỗ từ người ấy, nhất là nếu sự khó chịu đó xảy ra chốn đông người.

Nhưng không nhẫn không có nghĩa là gạt bỏ hết lòng tự trọng sang một bên. Nhiều người hay nói là khi yêu thì cứ cất cái tôi đi và dành chỗ cho tình cảm, cho trái tim. Cá nhân mình thì không đồng ý với điều đó. Không ai lại yêu hay thậm chí là dành sự tôn trọng cho người không có lòng tự trọng, không biết tôn trọng cái tôi của chính mình. Đây là lý do mà những người lụy tình thường sẽ không đạt được kết cục như mong muốn. Bạn có thể nhẫn, bạn có thể nhẫn và chờ thời điểm thích hợp để góp ý với người ấy chứ không phải là không góp ý với anh ấy, và càng không phải là liên tục chịu đựng sự chà đạp, chịu đựng tổn thương trong khi đối phương không có dấu hiệu gì là thay đổi.

Thêm vào đó, không nhịn cũng khác với không chấp nhận. Chắc chắn là sẽ có một vài khác biệt nào đó giữa hai bạn mà hai bạn không thể mà cũng không muốn điều chỉnh, bởi đó là những điều làm nên con người bạn, trừ phi chính bạn là người tự thay đổi nó. Còn không, nếu miễn cưỡng làm vì người khác, bạn sẽ không còn là bạn nữa và sớm muộn bạn cũng sẽ cảm thấy ngột ngạt và muốn thoát ra khỏi nó. Nếu bạn cảm thấy sự khác biệt nào đó giữa hai người có thể chấp nhận được, hãy chấp nhận nó trong vui vẻ. Còn nếu không vui vẻ được thì nó lại trở thành nhịn và nó cần phải được giải quyết càng sớm càng tốt chứ.

Lời Kết

Vậy là tới cuối Vlog rồi. Rất mong là Vlog này đã nói rõ được ít nhiều trong công việc và phân định rạch ròi đúng sai trong tình yêu. Còn bây giờ, tạm biệt và hẹn gặp lại.