kỹ năng mềm; phát triển bản thân; tâm lý học; giao tiếp; người hướng nội; bắt chuyện; nói chuyện với người lạ; tự tin; kỹ năng xã hội; vượt qua nỗi sợ; rụt rè; thực hành giao tiếp; wingman.
Bắt đầu từ việc nhỏ nhất: Để vượt qua nỗi sợ, hãy bắt đầu bằng bài tập chỉ nói một câu cảm thán đơn giản (ví dụ: về thời tiết) với một người lạ trong ngữ cảnh tự nhiên (nhân viên bán hàng, bảo vệ). Mục tiêu ban đầu chỉ là dám mở lời, không phải kéo dài cuộc trò chuyện.
Thực hành theo lộ trình tăng dần: Hãy chia nhỏ quá trình luyện tập. Tuần đầu chỉ cần bắt chuyện. Tuần thứ hai tập trung vào việc kéo dài cuộc hội thoại bằng các kỹ năng cụ thể. Tuần thứ ba bắt đầu chú ý đến chất lượng, ngôn ngữ cơ thể và phản hồi của đối phương.
Tìm một người bạn đồng hành (wingman): Đi cùng một người bạn giao tiếp tốt sẽ giúp hỗ trợ về mặt tâm lý, tạo cảm giác an toàn và có thể "cứu cánh" khi bạn lúng túng, giúp bạn buộc phải vượt qua giới hạn của bản thân.
Vẻ ngoài chỉn chu là điều kiện tiên quyết: Trước khi giao tiếp, hãy đảm bảo bạn trông gọn gàng, sạch sẽ. Một vẻ ngoài tươm tất sẽ khiến người khác cởi mở và muốn nói chuyện với bạn hơn.
Giao tiếp giỏi không có nghĩa là nói nhiều: Giao tiếp hiệu quả là biết cách khơi gợi để người khác chia sẻ. Nhiều khi bạn chỉ cần nói ít, lắng nghe và đặt câu hỏi đúng cách là đã có thể tạo ra một cuộc trò chuyện sâu sắc và kéo dài.
Hãy chân thật: Kỹ năng giao tiếp cần được xây dựng trên nền tảng của sự chân thành. Đừng ép mình phải nói chuyện khi không muốn, nhưng hãy luôn giữ thái độ lịch sự và khôn khéo.
Đâu là nỗi sợ lớn nhất ngăn cản bạn bắt chuyện với một người lạ (sợ bị phán xét, sợ không biết nói gì, sợ làm phiền...)?
Ai là "đối tượng an toàn" nhất trong cuộc sống hàng ngày của bạn mà bạn có thể bắt đầu bài tập "một câu" ngay hôm nay (đồng nghiệp, nhân viên quán cà phê, bác bảo vệ...)?
Bạn có một người bạn nào giao tiếp tốt mà bạn có thể nhờ làm "wingman" để cùng thực hành không?
Nếu phải chọn một kỹ năng kéo dài cuộc hội thoại (ví dụ: nhặt từ khóa để hỏi tiếp) để thực hành trong tuần tới, bạn sẽ chọn kỹ năng nào?
Sau một cuộc giao tiếp, bạn có bao giờ tự đánh giá lại xem mình đã làm tốt ở đâu và cần cải thiện ở đâu không?
Nếu bạn là một người hướng nội trước giờ ít chủ động giao tiếp với ai hoặc đơn giản bạn là một người trẻ còn thiếu kinh nghiệm trong việc mở rộng mạng lưới quan hệ xã hội thì đây là Vlog dành cho bạn. Nếu như ở Vlog 7.2 mình đã giới thiệu cho các bạn các kiến thức, các kỹ năng để mở đầu và duy trì một cuộc hội thoại thì lần này mình sẽ đưa ra bài tập và mình rất mong các bạn thực sự sẽ thực hiện chúng. Bởi nếu bạn đầu hàng với nỗi sợ phải giao tiếp với người lạ thì bạn sẽ không bao giờ nhận ra rằng việc đó dễ như thế nào và cũng sẽ không bao giờ nhận ra là thì ra mình hoàn toàn có thể làm được điều đó.
Các bài tập này sẽ cố gắng đi từ dễ tới khó và bạn sẽ có thể áp dụng với nhiều loại đối tượng khác nhau.
Trước khi bước vào các bài tập thì mình có một lưu ý như sau: như trong mọi Vlog về chủ đề kỹ năng giao tiếp, mình đều nhấn mạnh rằng kỹ năng giao tiếp dù có điêu luyện tới đâu cũng cần được xây dựng trên nền tảng của sự chân thật. Nếu bạn không thích nói chuyện với người đó hoặc thực sự hôm đó bạn mệt và muốn được ở một mình, bạn không nhất thiết phải ép bản thân tới làm thân và nói chuyện líu lo với họ hay là ép mình phải nghe họ tâm sự cả giờ đồng hồ. Nhưng điều đó cũng không có nghĩa là bạn sẽ nhăn mặt ngay khi bạn muốn dừng cuộc hội thoại vì như vậy là không được lịch sự và không được khôn khéo cho lắm.
Có một gợi ý nhỏ mà có thể đem lại hiệu quả lớn trong công cuộc cải thiện kỹ năng giao tiếp của bạn đó là hãy đem theo một người bạn có kỹ năng giao tiếp tốt đi cùng bạn. Điều này rất tốt cho tâm lý của bạn, giống như việc là đi tập gym mà có PT đi tập cùng á. Người bạn này vừa là người thầy, vừa là người bạn hỗ trợ tinh thần cho bạn khi tim bạn đang đập "bada bum" mỗi lúc chuẩn bị phải tiếp cận với một người lạ nào đó. Ví dụ bạn vừa mới nói một câu mở đầu thôi, đang muốn chạy vội đi luôn thì người bạn kia có thể sẽ giữ bạn lại, chủ động nói thêm vài câu với người kia và người kia sẽ nói chuyện lại với hai bạn. Và như vậy là bạn lại buộc phải vượt qua giới hạn của bản thân để đáp lại người ấy. Vậy là chẳng phải bạn đã nói nhiều hơn một câu với người lạ rồi sao? Đây là lý do mà các anh chàng hay là cô nàng nhút nhát hay có "wingman" hay là "wing woman" đi theo mỗi khi định tán tỉnh ai đó đấy.
Một lưu ý khác trước khi bạn đi thực hành giao tiếp đó là bạn phải trông như người mà người khác muốn giao tiếp cùng, hay nói ngắn gọn là vẻ bề ngoài của bạn trông phải chỉn chu. Không nhất thiết là phải đẹp hay là đắt tiền nhưng trông bạn phải gọn gàng, sạch sẽ, mồm miệng thơm tho thì người ta mới muốn nói chuyện với bạn. Chứ đầu tóc bù xù, quần áo luộm thuộm, trông lấm la lấm lét thì có khi người ta còn muốn đuổi bạn đi vội đấy.
Nào bây giờ chúng ta sẽ bắt đầu với bài tập đầu tiên.
Bài tập này ở cấp độ dễ nhất, phù hợp với những bạn mới bắt đầu nhập môn về giao tiếp, trước giờ vốn rất rụt rè và nhát. Bài tập chỉ yêu cầu bạn nói đúng một câu với người lạ mà thôi. Tức là trong vòng 24 giờ kể từ khi bạn nghe Vlog này, hãy nói một câu với người lạ.
Bước đầu tiên của bài tập này là bạn phải xác định được đối tượng. Nên nhớ là bất cứ ai cũng sẽ chỉ có thể thoải mái giao tiếp với bạn nếu họ cảm thấy an toàn. Nếu bạn đang đi ngoài đường tự dưng chạy tới một người không quen biết và nói một câu gì đó không vì bất cứ một lý do gì cả, rất có thể người đó sẽ ngay lập tức đề phòng, cảnh giác với bạn, từ đó sẽ chạy đi trước khi bạn kịp thực hiện những kỹ năng giao tiếp sau đó. Vì vậy bạn không nên bắt đầu hành trình cải thiện kỹ năng giao tiếp với một người lạ ngoài đường, nơi mà hai bạn vốn không có lý do gì để bắt chuyện với nhau.
Hãy làm bài tập này với một người lạ nhưng là người lạ có sẵn điểm chung với bạn hoặc ở trong ngữ cảnh mà việc giao tiếp giữa bạn và người ấy là tự nhiên.
Người lạ có điểm chung với bạn ở đây có thể là bạn học cùng lớp hay là đồng nghiệp mà trước giờ bạn chưa từng nói chuyện, hoặc chú bảo vệ ở trường bạn mà bạn toàn chỉ lấy vé xong rồi chạy luôn đi, chẳng nói chuyện với chú bao giờ.
Người lạ mà việc giao tiếp giữa bạn và người ấy là tự nhiên có thể là nhân viên bán hàng, có thể là bartender ở quán bar hay là tài xế grab.
Có một lưu ý là dù đối tượng thực hành là ai thì bạn cũng cần quan sát môi trường xung quanh để xem xem họ có đang bận việc gì đó không trước khi bắt chuyện với họ. Chứ không thì hoặc là họ chỉ trả lời bạn cộc lốc rồi vội đi tiếp người khác, hoặc là họ sẽ quạu lại bạn và nghĩ là bạn thiếu tinh tế khi thấy người ta bận mà cứ cố bắt chuyện.
Những đối tượng dễ nói chuyện nhất có thể là người nhận order đồ uống của bạn như ở quán cà phê hay là Circle K, bởi họ sẽ chỉ có thể dành ra chưa tới 1 phút để trao đổi với bạn, sau đó là họ sẽ phải đi làm đồ uống. Điều này phù hợp với những bạn mới bắt đầu cải thiện giao tiếp khi nỗi lo lắng, hồi hộp vẫn còn lớn. Nếu bạn tới một cửa hàng thời trang thì thường các nhân viên bán hàng sẽ đi theo bạn, hỏi bạn muốn gì và rồi dẫn bạn đi giới thiệu các mẫu quần áo này nọ lọ chai. Điều này dễ kéo dài thời gian phải nói chuyện với người lạ và tạo áp lực lên động lực cải thiện giao tiếp của các bạn mới. Và dù bạn định nói gì thì hãy nói sau khi đã đặt order với bạn nhân viên, hoặc nếu nói với bác bảo vệ thì gửi xe xong thì hãy nói trên đường đi ra để tránh ùn tắc những người đi sau nhé.
Rồi, sau khi đã lựa chọn đối tượng cẩn thận và đảm bảo là họ đủ rảnh để có thể đứng lại nói chuyện với mình vài câu thì hãy bàn tới việc nói gì. Một câu nói dễ nhất, ứng dụng được với đa dạng đối tượng nhất đó chính là câu cảm thán về thời tiết: "Nay nóng thật đấy!" hay là "Mấy ngày nay trời nồm khó chịu nhỉ?". Nội dung của câu này phụ thuộc vào thời tiết bên ngoài của ngày hôm đó. Khi nói câu này thì hãy nhìn thẳng vào người bạn đang nói chuyện và cười thân thiện để cho người ta biết được là bạn đang nói chuyện với người ta chứ không phải là đang nói vu vơ. Sau đó, dù người kia có nói gì đi nữa, bạn cũng hãy đồng ý với họ và đi làm việc của mình.
Mục đích của bài tập này vốn dĩ không phải là để học cách kéo dài cuộc hội thoại mà là để bạn vượt qua nỗi sợ phải bắt chuyện với người lạ. Chỉ cần bạn nói ra được một câu nói đó thì bạn đã hoàn thành xong nhiệm vụ của ngày hôm đó và nếu muốn có thể tự thưởng cho bản thân một món ăn ngon gì đó.
Bạn sẽ làm bài tập này trong vòng một tuần. Ba ngày đầu bạn có thể sẽ bắt đầu với một câu nói với một người lạ mỗi ngày. Tới ngày thứ tư thì hãy tự thử thách mình và nói chuyện với hai người lạ. Tới ngày thứ năm ba người, đến ngày thứ sáu bốn người. Ngày thứ bảy thì hãy tự cho mình một ngày nghỉ để sạc lại cái "pin xã giao" của mình và sẵn sàng tinh thần cho tuần mới.
Lại nhắc lại một lần nữa, những người dễ bắt chuyện nhất, sẵn sàng nói chuyện với mình nhất và không có nhu cầu kéo dài câu chuyện là những người bán hàng. Vì vậy nếu bạn hay phải ra Circle K hay là siêu thị mua đồ hoặc là hay phải gửi xe ở đâu đó thì đó là những cơ hội tuyệt vời để bạn thực hành và vượt qua nỗi sợ của mình.
Vậy còn với những bạn không hay đi mua đồ, cứ học xong hay là làm xong là về thẳng nhà thì sao? Nếu thực sự lối sống của bạn từ sáng tới tối đều chỉ quanh quẩn một mình và không giao tiếp với ai, cũng không có nhu cầu giao tiếp với ai và bạn cảm thấy ổn với việc đó thì ổn thôi, lối sống đó không sai. Nhưng nó sẽ không có môi trường để bạn rèn luyện kỹ năng giao tiếp, một trong những kỹ năng quan trọng mà bạn rất cần khi bạn ra ngoài xã hội. Vì vậy là ngay cả khi bạn thực sự không có nhu cầu ra ngoài, hãy vì tương lai mà cố gắng ép bản thân phải ra ngoài giao tiếp nhé.
Nhớ là ở tuần đầu, bạn chưa cần phải giao lưu với người lạ, tức là nói chuyện qua lại với họ, mà chỉ cần chủ động bắt chuyện với họ là đủ để bạn dần cảm nhận được cảm giác "Ồ, thì ra bắt chuyện với người lạ không khó hay là không ghê gớm như mình tưởng". Và mình dám cá là ngay cả khi suốt cả tuần liền bạn chỉ dùng đúng hai câu mà mình gợi ý bên trên để bắt chuyện với những người lạ bạn gặp, sẽ có ít nhất vài người đáp lại câu nói của bạn và một cách tự nhiên, bạn sẽ đáp lại họ nhiều hơn một câu nói. Như vậy là đã vượt xa những mong đợi ban đầu của bài tập này rồi.
Về những ai sau ngày thứ ba mà đã cảm thấy tự tin hơn với việc bắt chuyện với người lạ và cảm thấy cái việc cứ phải lặp đi lặp lại những câu nói cảm thán về thời tiết thật là tẻ nhạt thì bạn có thể thử các câu nói sau đây để đổi mới phong cách bắt chuyện:
"Ngày hôm nay quán có vẻ vắng nhỉ?"
"Hôm nay có đông khách không em?"
"Đồ uống nào được ưa chuộng nhất trong quán bạn nhỉ? Thế thì cho mình đồ uống đó đi."
Trong cuộc sống hàng ngày thì đa phần mọi người không phải là robot, hỏi gì trả lời nấy một cách cộc lốc. Vậy nên rất ít khi bạn sẽ nhận được một câu trả lời đơn cho những câu hỏi trên. Đương nhiên vẫn sẽ có những trường hợp người đối diện lại đang ở trạng thái mệt mỏi hay không muốn giao tiếp với ai, thậm chí là sẽ tỏ ra khó chịu ngay cả khi bạn chưa kịp nói gì hết. Nhưng ở cái giai đoạn này, bạn đừng bận tâm tới câu trả lời hay phản ứng của họ. Với những bạn còn rụt rè, nhút nhát và không có kỹ năng giao tiếp thì bản thân việc nói nhiều hơn một câu so với những gì phải nói đã là một thành tựu đáng kể rồi. Tuần đầu tiên, người đối diện không quan trọng, bạn mới quan trọng.
Nếu tới ngày thứ bảy, bạn vẫn cảm thấy những thành tựu ở sáu ngày qua vẫn chưa đủ để bạn bớt sợ hơn việc bắt chuyện với người lạ, hãy cứ rèn luyện thêm, thậm chí thêm một tuần nữa cũng được.
Cuối tuần thứ hai thì hãy chuyển sang bài tập tiếp theo: kéo dài cuộc hội thoại.
Do lần này thời gian cuộc trò chuyện sẽ lâu hơn tuần trước nên đối tượng bạn lựa chọn cũng cần phải được tinh chỉnh lại. Đối tượng dễ nhất để thực hành bài tập này là các bác lao công trong trường, các chú bảo vệ, đồng nghiệp, bạn cùng lớp hoặc chủ cửa hàng của một quán nước hay là quán ăn nào đó. Các bạn nhân viên của quán thường sẽ không có nhiều thời gian rảnh để tiếp chuyện bạn lâu, mà có thì cũng không dám làm việc đó vì có chủ để ý. Vì vậy không nên, vì vậy không nên cố kéo dài cuộc hội thoại với các bạn ấy, trừ phi là các bạn ấy chủ động làm điều đó trước. Còn các đối tượng còn lại thường sẽ không có vấn đề gì nếu nán lại những gì họ đang làm khoảng vài phút để tán gẫu với bạn. Tuy nhiên, vẫn như mọi khi thì trước khi muốn trò chuyện với ai, hãy để ý xem họ có thực sự rảnh không đã nhé.
Ở Vlog 7.2 thì mình đã nói rất nhiều và khá chi tiết về những kỹ năng kéo dài cuộc hội thoại. Các bạn có thể xem lại, viết xuống đâu đó rồi bắt đầu thực hành. Không phải kỹ năng nào cũng có thể áp dụng được hợp lý trong mọi trường hợp, vì vậy từng kỹ năng đều nên được bạn nghiên cứu kỹ. Bạn có thể mỗi ngày thử một kỹ năng kéo dài cuộc hội thoại và xem cách chúng mở ra hướng giao tiếp thế nào. Ví dụ ngày 1, sau câu nói mở đầu, bạn có thể dùng kỹ năng A để nối vào. Ngày 2, thử kỹ năng B. Ngày 3, kỹ năng C. Và cứ thế thử và xem xem kỹ năng nào phù hợp trong tình huống nào và bản thân bạn thích dùng kỹ năng nào hơn.
Nếu bạn còn chưa quen với việc giao tiếp này thì trước khi nói câu bắt chuyện, hãy nghĩ từ trước xem bạn sẽ dùng kỹ năng kéo dài cuộc hội thoại nào hôm nay, sau đó dùng nó và xem xem kết quả bạn có được là gì. Nếu bạn hài lòng với kết quả đó thì ngày hôm đó như vậy là đủ. Còn nếu bạn vẫn cảm thấy mình muốn thử thêm nữa thì hãy áp dụng các kỹ năng khác trong cùng cuộc hội thoại đó, xem xem mình có thể kéo dài được tới đâu.
Mình sẽ không bắt các bạn là phải kéo dài cuộc hội thoại trong 1 phút hay 2 phút bởi như vậy tự dưng sẽ thêm một áp lực nữa cho các bạn trong khi nói, thứ nhất đó là phải tính giờ. Từ đó bạn sẽ không tập trung được vào những gì đang xảy ra trong cuộc hội thoại. Hãy cứ để cái dòng chảy của cuộc hội thoại dẫn dắt bạn, lâu được tới đâu thì hay tới đó. Ngắn hơn so với bạn tưởng tượng cũng được, miễn là nó đã dài hơn so với một câu ở tuần trước.
Ở tuần này, trọng điểm quan trọng nhất vẫn là ở bạn, chưa phải là người kia. Bạn vẫn cần phải thực sự thấm nhuần được tư tưởng rằng nói chuyện với người lạ không khó và duy trì nó cũng là một điều dễ dàng. Bạn cứ tăng từ từ, ngày 1 thêm được hai ba câu cũng được, chỉ thử một kỹ năng kéo dài hội thoại thôi cũng được. Các ngày sau cố gắng làm một cái gì đó khác đi, hoặc là cố kéo dài hơn, nán lại lâu hơn một chút, hoặc là thử kỹ năng kéo dài cuộc hội thoại khác, miễn là bạn cảm thấy mình đang tiến bộ hơn là được.
Rồi, sang tới tuần thứ ba thì đây là lúc mà bạn nên cảm thấy tự tin hơn với những kỹ năng mở câu chuyện và kéo dài câu chuyện của mình. Các bạn hoàn toàn có thể kéo dài thời gian luyện tập nếu cảm thấy chưa đủ tự tin, nhưng nên hãy nhớ là nỗi sợ hoàn toàn có thể đánh lừa chúng ta về khả năng của chúng ta. Nó sẽ luôn bảo chúng ta là "Việc đấy khó lắm" hay là "Bạn chưa đủ giỏi đâu" để trì hoãn khả năng phát triển của chúng ta. Vì vậy, hãy giới hạn thời gian kéo dài luyện tập của mình lại và cố gắng bước ra khỏi vùng an toàn càng sớm càng tốt nhé.
Ở tuần thứ ba, khi chúng ta cảm thấy ok hơn về bản thân thì đây là lúc mà chúng ta bắt đầu chia sẻ sự chú ý của mình tới những yếu tố khác trong cuộc hội thoại.
Thứ nhất là về ngôn ngữ cơ thể của cả bạn và người đối diện. Bạn có đang nhìn vào mắt người ấy không? Dáng đứng của bạn có đang bị gù không? Chân của bạn có đang rung không? Tay bạn có đang bấu víu vào đâu đó vì hồi hộp hay không? Bạn có đang nói quá nhanh không? Hay là đang nói ở tông giọng quá cao hay không? Người ấy khi nói chuyện với bạn có liên tục nhìn chỗ khác không? Mặt họ có cau mày lại không? Họ có đang gửi đi những tín hiệu là họ không muốn nói chuyện quá lâu hay không?
Thứ hai là về chất lượng của những phản hồi. Nếu như ở tuần 1 và 2, chúng ta tập trung nhiều vào số lượng những câu giao tiếp vì các bạn vẫn đang trong giai đoạn vượt qua nỗi sợ phải giao tiếp, thì ở tuần này chúng ta sẽ để ý về chất lượng những câu giao tiếp của cả bạn và người ấy. Câu mở đầu của bạn có bị gượng gạo so với tình huống lúc đó không? Ví dụ bạn hỏi "Quán hôm nay có đông khách không?" trong khi cả quán đang nháo nhào, đông nghẹt người thì đó là gượng gạo, thậm chí có khi còn bị đánh giá là dở hơi. Những câu kéo dài hội thoại của bạn có hợp lý không? Ví dụ một trong những kỹ năng kéo dài hội thoại mà mình từng giới thiệu ở Vlog 7.2 là nhặt một từ khóa trong câu trả lời của người kia để đặt câu hỏi tiếp theo. Nếu người kia nói "Em là giáo viên" mà bạn nhặt từ khóa "giáo viên" và đặt câu hỏi kiểu "Ủa sao không làm ngân hàng ấy?" thì đó lại là vô duyên mất rồi. Bạn có đang hỏi nhiều quá không? Cách bạn hỏi nghe có giống như đang tra khảo người khác không? Họ có hỏi gì về bạn không hay chỉ bạn hỏi, người ấy trả lời?
Ở tuần này, khi bạn đã có nền tảng cũng gọi là ok về kỹ năng giao tiếp và tâm lý về việc giao tiếp của bạn đã bớt sợ hơn thì bạn có thể dành ra 2 buổi chỉ ngồi quan sát những người khác giao tiếp để phân tích về những yếu tố bên trên và tự rút kinh nghiệm cho riêng mình.
Lưu ý là thời gian đầu, việc giao tiếp của bạn vẫn có thể còn có sạn bởi bạn vẫn còn đang phải vừa trò chuyện vừa nghĩ về nhiều thứ khác. Điều này hoàn toàn dễ hiểu và là điều tự nhiên xảy ra với bất cứ ai khi mới học một kỹ năng mới. Vì vậy đừng vì thế mà nghĩ là mình kém trong khoản này nhá.
Mình đã từng áp dụng các bài tập trên trong một tháng với một người em thân thiết của mình. Chính mình cũng là người đi cùng em ấy, đi tới Circle K, tới các siêu thị, bắt em ấy phải nói chuyện với các bạn nhân viên, chỉ ra cho em ấy những điểm mà em ấy có thể phát triển thêm, gợi mở thêm. Cũng là người ngồi cùng em ấy ở quán cà phê để nghe lỏm câu chuyện ở bàn bên và phân tích cách những người lạ triển khai câu chuyện của họ. Nghe thì hơi bất lịch sự một chút nhưng mà thôi thì vì mục đích giáo dục đành phải châm trước vậy. Và thời gian mình rèn cho em ấy là hết gần một tháng, cũng là vì những lần em ấy chưa tự tin để bước sang bài tập mới và cố trì hoãn nó. Trong quá trình ấy thì mình bắt em ấy nhớ và ghi lại những gì em ấy đã nói với người lạ sau mỗi lần giao tiếp và tự đánh giá chúng, rút kinh nghiệm từ chúng.
Sau một tháng làm như trên, em ấy đã tự tin hơn rất nhiều trong việc giao tiếp. Cũng như mình trước đây thì anh ấy ngộ ra rằng trái với suy nghĩ của nhiều người là giao tiếp giỏi tức là phải nói nhiều, thực ra nhiều khi em ấy chẳng nói mấy, toàn nhường cho người kia nói mà vẫn ra được một cuộc hội thoại tới nửa tiếng, thậm chí là một tiếng.
Mình tin là khi bẻ nhỏ kỹ năng giao tiếp này ra thành những giai đoạn nhỏ như thế này thì việc cải thiện kỹ năng giao tiếp của các bạn sẽ nhanh chóng trở thành hiện thực. Rất mong Vlog này sẽ là nguồn động lực cho những bạn còn đang rụt rè và nhút nhát để bắt đầu quá trình trở thành người giao tiếp giỏi nhé. Còn bây giờ, tạm biệt và hẹn gặp lại.