Khủng Hoảng Độ Tuổi 20, 25, 30

 Nguồn bài viết

Trung Hà - Youtube Đàn ông học

https://www.youtube.com/watch?v=sW7APdRRWWw

Các tag

tâm lý học; phát triển bản thân; kỹ năng mềm; gia đình; khủng hoảng hiện sinh; khủng hoảng tuổi 20; khủng hoảng tuổi 25; khủng hoảng tuổi 30; định hướng nghề nghiệp; tìm kiếm bản thân; áp lực cuộc sống; sự nghiệp; tình yêu; tâm sự; trải nghiệm sống.

Tóm tắt các bài học quan trọng

• Khủng hoảng tuổi 20 là "khủng hoảng mất định hướng": Giai đoạn ngay sau khi tốt nghiệp đại học, nhiều bạn trẻ rơi vào trạng thái hoang mang, không biết mình thực sự muốn làm gì. Áp lực từ việc phải chọn một con đường sự nghiệp rõ ràng trong khi bản thân chưa có đủ trải nghiệm và điều kiện tài chính để "thử và sai" gây ra stress nặng nề.

• Khủng hoảng tuổi 25 là "khủng hoảng thử và sai": Sau vài năm đi làm, nhiều người nhận ra công việc hiện tại không như mình nghĩ và bắt đầu muốn thử sức ở những con đường mới (startup, học thêm văn bằng 2...). Tuy nhiên, do kinh nghiệm và mạng lưới quan hệ còn hạn chế, những thử nghiệm này thường thất bại, dẫn đến cảm giác mất mát, nghi ngờ năng lực bản thân và lạc lối.

• Khủng hoảng tuổi 30 là "khủng hoảng về thời gian": Ở độ tuổi này, áp lực phải có một sự nghiệp vững chắc và một gia đình ổn định trở nên rất lớn. Người đàn ông cảm thấy mình không còn nhiều thời gian để sai lầm nữa. Họ phải đối mặt với áp lực kép: vừa phải xây dựng sự nghiệp, vừa phải tìm kiếm một mối quan hệ nghiêm túc, dẫn đến tình trạng "vừa muốn có người yêu, lại vừa không dám có người yêu".

• Câu hỏi "Bạn là ai?" và "Bạn muốn làm gì?" là kim chỉ nam cho mọi giai đoạn: Việc liên tục tự vấn và tìm kiếm câu trả lời cho hai câu hỏi này từ sớm sẽ giúp bạn có định hướng rõ ràng hơn, giảm bớt sự hoang mang và đưa ra những lựa chọn có chủ đích thay vì chỉ trôi theo dòng chảy của số đông.

• Bạn không hề đơn độc trong những cuộc khủng hoảng này: Đây là những giai đoạn tâm lý phổ biến mà rất nhiều người phải trải qua. Việc nhận ra điều này giúp bạn có thêm sự đồng cảm và bớt cảm thấy tiêu cực về bản thân.

Tóm tắt các câu hỏi mở để suy nghĩ, phát triển thêm

• Bạn đang ở trong giai đoạn khủng hoảng nào (20, 25, hay 30)? Những áp lực và nỗi lo lắng cụ thể nào bạn đang phải đối mặt?

• Câu trả lời của bạn cho câu hỏi "Bạn muốn làm gì?" đã thay đổi như thế nào từ lúc bạn 18 tuổi đến bây giờ?

• Bạn có đang cảm thấy mình chỉ đang "trôi theo dòng chảy" thay vì đưa ra những lựa chọn có chủ đích cho sự nghiệp và cuộc sống của mình không?

• Áp lực về thời gian ("phải thành công trước tuổi 30") ảnh hưởng đến những quyết định của bạn như thế nào?

• Làm thế nào để phân biệt giữa việc "thử và sai" một cách có định hướng để tìm ra con đường phù hợp và việc "nhảy việc" một cách vô định?

 Nội dung gốc của bài viết

Lời Mở Đầu: Câu Hỏi Khó Nhất Đời Người

"Bạn muốn làm gì?" là câu hỏi mà có lẽ thuộc một trong những câu hỏi khó trả lời nhất của mỗi người. Đó là lý do mà Vlog đầu tiên của Đàn Ông Học đã bắt bạn phải liên tục hỏi bản thân mình câu hỏi "Bạn là ai?". Bởi bạn phải biết bạn là ai, bạn phù hợp với cái gì thì bạn mới có thể tìm ra câu trả lời mang tính định hướng nghề nghiệp "Bạn muốn làm gì?" được.

Tuy nhiên, vấn đề là ở mỗi tầng giai đoạn của cuộc đời thì "bạn là ai" nói chung và "bạn muốn làm gì" nói riêng lại có những đáp án khác nhau, vì những trải nghiệm và nhận thức của chúng ta, nhân sinh quan của chúng ta sẽ thay đổi. Nó giống như việc lúc mới làm sinh viên, sống xa nhà được tự do thì bạn thích tiệc tùng, bay nhảy, thức đêm thức khuya chơi game. Tới khi có tuổi rồi thì bạn lại chỉ thích ở nhà, uống nhiều nước và mong ước có được một đêm ngủ đủ giấc vậy.

Trước khi đi sâu về chủ đề này thì mình sẽ kể cho các bạn những câu chuyện người thật việc thật mà mình tin là sẽ rất nhiều người tìm thấy bản thân mình trong đó.

Khủng Hoảng Tuổi 20: Khủng Hoảng Mất Định Hướng

Câu chuyện đầu tiên là về một cậu em của mình, hay được gọi là PT, nhưng thực ra cậu em này vẫn chưa thực sự có thời gian và điều kiện tài chính để học một bằng chính quy về PT mà chỉ là được các anh trong phòng gym truyền dạy lại kinh nghiệm và kiến thức mà thôi. Đợt rồi vì một số chuyện mà em ấy phải nghỉ làm nên trước khi em ấy nghỉ hẳn, anh có rủ em ấy đi cà phê nói chuyện chia tay chia chân. Vừa ngồi xuống sau vài câu chào hỏi linh tinh, câu đầu tiên mà cậu ấy nói là "Em chẳng biết em thích làm gì hay là muốn làm gì nữa".

Cậu ấy là một cậu bé rất ngoan, ăn nói nhẹ nhàng và mình đánh giá là thông minh. Nhưng vì chưa thể tìm ra một lối đi rõ ràng cho mình, cậu ấy liên tục bị stress vì cảm thấy bị lãng phí thời gian khi cứ thử hết việc này tới việc kia một cách vô định, nhất là khi điều kiện tài chính đã hạn hẹp, không có tiền để cứ đăng ký khóa học này kia để trải nghiệm được. Nếu chọn học lấy một cái nghề, số tiền để học nghề đó là quá lớn với cậu. Nếu sau này học xong, cậu lại nhận ra mình không hề hợp với nó.

Vì vậy, dù biết là cần phải học một cái nghề cho có ý nghĩa, trong 4 năm học đại học, tất cả những gì nhiều người trẻ hiện đang làm là cố qua môn và tốt nghiệp. Không phải là họ không học được kiến thức hay là những kỹ năng xã hội quý báu, nhưng dường như đó chỉ là để hòa mình vào dòng chảy, đi theo guồng quay của số đông, không phải là một lựa chọn có chủ đích. Mãi từ lúc sắp ra trường hay thậm chí là ra trường rồi, các bạn mới ngớ người ra và chợt nhận ra không biết phải làm gì với cuộc sống của mình khi không còn phải ngồi trên ghế nhà trường nữa.

Với những ai có điều kiện, họ sẽ học lên thẳng thạc sĩ luôn trong lúc chờ tìm ra niềm đam mê thực sự của mình, hay kể cả chưa phải là đam mê thì chí ít cũng là công việc mình thích làm. Vì vậy, stress ở đây là stress việc mất định hướng bản thân.

Mình thì cũng mắc phải câu hỏi này trong suốt những năm mình cố gắng phấn đấu xin định cư ở Úc. Khi đó mục tiêu định cư vẫn còn rõ ràng nên dù không biết mình sẽ làm gì sau khi xin được định cư, nỗi lo ấy vẫn bị át đi bởi phải tập trung vào những gì mà mình cần làm để xin định cư trước mắt đã. Tới khi xin được định cư rồi thì mình có khoảng 2 tháng bị stress, mất định hướng, dù trong thời gian còn là sinh viên mình đã làm đủ thứ nghề ở bên Úc rồi mà vẫn chưa tìm ra được nghề mà mình thích làm. Khi này thì mình đã 25 tuổi. Thật may là sau 2 tháng thì mình biết là mình theo nghề sư phạm và quyết định bỏ ra thêm 2 năm để học bằng thạc sĩ, một yêu cầu trong đầu vào của nghề giáo viên ở bên Úc. Và may mắn là mình đã chọn đúng nghề.

Khủng Hoảng Tuổi 25: Khủng Hoảng "Thử và Sai"

Câu chuyện thứ hai là về một cậu em khác kém mình 1 tuổi thôi. Tuy đồng trang lứa nhưng khác với mình, cậu ấy sau khi tốt nghiệp đại học xong đi dạy IELTS luôn và ngay lập tức biết rõ đây sẽ là con đường mà mình sẽ đi: giảng dạy tiếng Anh. Sau một thời gian làm nghề thì tới 25 tuổi, cậu bạn ấy thử startup và fail chỉ sau một năm. Rồi cậu ấy đi học cử nhân tâm lý học vì nghĩ rằng bên cạnh việc cậu ấy thích cái mảng tâm lý đó, tâm lý học cũng sẽ giúp ích rất nhiều cho việc dạy học sau này. Có thể là cậu ấy sẽ làm tư vấn tâm lý trong trường học thì sao. Cuối cùng thì người khi đi được hơn nửa đường, cậu ấy lại bỏ vì thấy ngành này ở Việt Nam đầu ra rất khó kiếm được việc vì còn chưa được chú trọng.

Đây cũng lại là một tình trạng không hề hiếm thấy ở những người thuộc độ tuổi này, bắt đầu từ 25 trở đi. Tức là sau khi đã ra trường được vài năm, có chút vốn liếng, không về tài chính thì cũng về kinh nghiệm, về kiến thức, bắt đầu muốn thử sức mình ở những dự án cá nhân riêng, con đường mới để muốn làm gì đó hơn là một cuộc sống guồng quay tẻ nhạt và mức thu nhập không hề khá lên.

Tiếc rằng ở độ tuổi này, khi những trải nghiệm không được tính là non nớt nhưng cũng chưa đủ chín, chưa có đủ mạng lưới quan hệ hay hiểu biết hết những luật bất thành văn trong xã hội thì đa phần thử nghiệm này gặp thất bại. Mà các bạn biết rồi đấy, thất bại khi lần đầu thử ngoi đầu ra làm một cái gì đó của riêng mình rất dễ khiến mọi người có những suy nghĩ tiêu cực về bản thân. Ví dụ như "Ồ, hóa ra là mình không giỏi như mình nghĩ" hay "Có lẽ mình chỉ hợp làm nhân viên quèn chứ không có tố chất làm chủ". Những người đã sẵn sàng hy sinh mọi thứ để thử con đường đi mới và thất bại, lại còn thất bại nhiều lần, họ sẽ dễ cảm thấy mình đã mất hết tất cả, mình chẳng còn gì, lại còn nợ nần ngập đầu. Và lúc này rất dễ nghĩ quẩn.

Khủng hoảng tuổi 25 vì vậy có thể nói là khá nguy hiểm nếu bạn chỉ có một mình. Hoặc đơn giản hơn, bạn ra trường đi làm vài năm và nhận ra công việc mà mình tưởng là mình sẽ thích khi còn ngồi trên ghế nhà trường thì ra không như mình nghĩ, thậm chí có khi lại còn khác hoàn toàn về những gì mình từng tìm hiểu. Bạn muốn tìm một công việc khác nhưng chợt nhận ra mình chưa từng nghĩ tới một con đường khác ngoài con đường mình đã chọn từ lúc ra trường tới giờ. Mình tạm gọi đây là khủng hoảng "thử và sai", là giai đoạn từ 25 tới 29 khi mà bạn bắt đầu thử nghiệm những phiên bản khác nhau của mình và cảm thấy lạc lối một lần nữa khi mà thử đường nào cũng cảm thấy không được như ý.

Khủng Hoảng Tuổi 30: Khủng Hoảng Về Thời Gian

Ở Việt Nam người ta thường nói bắt đầu từ 30 trở đi mới là lúc đàn ông xây dựng sự nghiệp. Quả thực là những gì mà một người đàn ông có trước đó đó, đa phần sẽ được gọi là nghề. Nếu bạn có thực lực, cộng thêm chút may mắn và thực sự thích những gì mình đang làm, bạn có thể biến nghề đó thành sự nghiệp, tức là leo thang lên từ năm 26, 27 tuổi. Thực tế thì mình đã gặp một cô bạn sinh năm 97, tức là năm nay 26 tuổi, đã làm quản lý ban ngành cho một công ty game có tiếng ở Hà Nội. Nhưng với đa phần mọi người, vì việc tìm ra thứ bản thân mình cảm thấy có ý nghĩa, đáng để làm cần rất nhiều thời gian nên phải tới tầm 30 tuổi họ mới chốt được cho mình một con đường mà họ cảm thấy phù hợp nhất sau những năm tháng "thử và sai".

Là đàn ông ở độ tuổi 30 mà nếu chưa có gì trong tay, hoặc nói chính xác hơn là chưa có gì đáng kể trong tay, thì không chỉ bị đánh giá bởi người ngoài mà chính bản thân người đàn ông cũng sẽ tự đánh giá chính bản thân mình. Vì vậy ở độ tuổi này, cái stress, cái mà làm họ khủng hoảng chính là thời gian. Thời gian của họ không còn nhiều để cho phép họ sai lầm thêm nữa, kể cả về sự nghiệp lẫn tình cảm.

Có rất nhiều người vẫn hay đăng những bài về những người đại gia giàu sụ bắt đầu thành công ở tuổi 40 hay 50 cùng những câu nói truyền cảm hứng như "Chưa bao giờ là quá muộn để theo đuổi đam mê" hay là "Chưa bao giờ là quá muộn để bắt đầu lại từ đầu". Nhưng thực tế hoàn toàn không phải cứ đưa ra một bức tranh đẹp là mọi thứ sẽ diễn ra đúng như thế với bạn. Đành rằng khả năng bạn cũng sẽ trở thành một trong những bậc tỷ phú đó là lớn hơn 0%, và đành rằng không thử thì không biết được, nhưng không những bạn phải đảm bảo là bạn cũng có tài năng xuất chúng như họ, tầm nhìn như họ, mà bạn còn phải đảm bảo là bạn sẵn sàng gánh chịu những hy sinh, mất mát mà họ cũng từng phải bỏ ra để đạt được những thành công như bây giờ. Được có mấy ai đáp ứng được đủ những điều kiện đó. Đó là chưa kể khi đã có tuổi, có gia đình và vẫn muốn thử mạo hiểm, không chỉ bạn mà cả những người thân của bạn, bao gồm cả vợ con hay là chồng con cũng sẽ phải cùng chia sẻ những khó khăn đó. Liệu có ai nỡ để cho người thân của mình phải gánh chịu những thứ đó?

Vì vậy, đa phần những người đàn ông tầm 30 tuổi luôn cảm thấy rằng là mình không còn nhiều thời gian để thử và sai nữa. Khi đã xác định được con đường họ muốn đi, họ sẽ chỉ muốn mau chóng thiết lập nó để sao cho tới tầm 40 tuổi, thành công trong sự nghiệp của họ sẽ trở nên đáng kể và vững chắc. Tuy nhiên thì khi mới bắt đầu tạo dựng sự nghiệp, bạn thường sẽ phải mất một khoảng thời gian để gây dựng nó trước khi nó được định hình rõ ràng. Vậy là bạn vẫn phải mất thêm khoảng 1-2 năm nữa để thấy được kết quả của sự đầu tư của mình, tương đương với 1-2 năm stress nữa.

Lúc này thì những người tuổi đầu 3 sẽ phải đối mặt thêm một sức ép nữa, đó là sức ép về việc gây dựng gia đình. Kể cả khi bố mẹ bạn không thúc ép, về mặt bản năng, bạn cũng tự hiểu rằng mình không còn quá trẻ để tiếp tục với những mối yêu đương chơi bời, mối quan hệ mập mờ. Kể cả có tự bảo bản thân rằng "Mình là đàn ông, mình vẫn có thể lấy vợ lúc 35 tuổi vẫn chưa muộn", nhưng một phần nào đó bạn vẫn muốn ổn định để chí ít có người làm nơi nâng đỡ tinh thần của mình mỗi khi mình mệt mỏi sau công cuộc xây dựng sự nghiệp. Mình nên tính tới việc tìm tới một ai đó phù hợp với mình, tìm hiểu họ nghiêm túc trong một thời gian dài để có thể ổn định về mặt vợ chồng.

Lúc này quay lại nhìn thì thấy những em nhỏ hơn mình khoảng 1 cho đến 4 tuổi thì đều đã có gia đình hết rồi. Và những em trẻ hơn nữa thì lại có những khác biệt về thế hệ mà mình thì chưa chắc có đủ kiên nhẫn cho các em ấy. Mà cứ cho là tìm được người yêu phù hợp với mình, một số người đàn ông tuổi 30 sẽ có chút tự ti khi chưa dám chắc chắn rằng mình có thể lo được cho tương lai của hai người khi mà sự nghiệp của mình còn chưa rõ ràng. Rồi thì lại còn phải cố gắng trao cho người yêu sự quan tâm mà cô ấy cần trong khi mình lại phải vẫn phải bận bịu với cả trăm ngàn thứ khi lo cho sự nghiệp. Tức là vừa muốn có người yêu lại vừa không dám có người yêu.

Và nếu bạn không may mắn, ở tuổi 30 bạn vẫn còn đang phân vân, chưa chốt được con đường đi cho mình, khủng hoảng này sẽ tăng lên gấp bội. Cá nhân mình đang rơi vào tình huống không may mắn này. Dù không tới nỗi gọi là khủng hoảng bởi với profile của mình thì dù đi hướng nào cũng đều có triển vọng, nhưng cũng chính vì có quá nhiều hướng để lựa chọn nên mình vẫn không biết phải đi hướng nào. Nhất là khi mình mới về Việt Nam, kiến thức và mạng lưới xã hội ở Việt Nam gần như bằng không. Và anh bạn đồng trang lứa với mình cũng đang gặp hoàn cảnh tương tự. Có chăng thì đỡ hơn so với khủng hoảng tuổi 25 hay 20, rằng những lựa chọn chí ít thì cũng đã được thu hẹp lại khoảng 2 hoặc 3 lựa chọn nên ít nhiều thì cũng đỡ hơn. Và trong những năm tháng bươn chải trước đó thì cũng đã tích lũy được một chút vốn nên vẫn có thể duy trì được những năm đầu phát triển sự nghiệp.

Bên mình mới chỉ 31 tuổi thôi nên xin dừng việc chia sẻ những khủng hoảng này ở độ tuổi 30. Những giai đoạn sau của cuộc đời sẽ lại có những khủng hoảng khác mà mình muốn mình tự trải nghiệm chúng và chia sẻ lại với các bạn để nó chân thực hơn. Mong rằng là lúc đó Đàn Ông Học vẫn còn được tiếp tục.

Lời Kết

Vlog này được coi như là một Vlog tâm sự, mong mọi người tìm thấy sự đồng cảm trong đó, hiểu rằng không chỉ mình là nhiều người khác ngoài kia cũng đang gặp vấn đề như mình. Và rằng việc tìm ra câu trả lời cho việc "Mình là ai?" và "Mình muốn làm gì?" là vô cùng quan trọng, cần được hỏi từ rất rất sớm. Nếu như bạn vẫn còn đang ngồi trên ghế nhà trường, hãy liên tục tìm hiểu và có những trải nghiệm mới để sớm có thể tìm ra đáp án cho mình. Từ đó là sớm có thể đầu tư công sức, thời gian và tiền bạc vào những gì có thể đem lại cho mình một sự nghiệp tươi sáng sau này.

Xin tạm dừng ở đây. Vlog sau sẽ nói sâu hơn về cách tìm công việc ưa thích thế nào nhé. Còn bây giờ, tạm biệt, hẹn gặp lại.